Σπήλαια και βάραθρα του Ολύμπου

Σπήλαια και βάραθρα του Ολύμπου

Έρευνα και φωτογραφίες: Ν. Νέζης
Κείμενο και φωτογραφίες: Τ. Αδαμακόπουλος

Όλυμπος topoguide
Όλυμπος topoguide
Οι σπηλιές του Άδη, στο πάνω μέρος της χαράδρας Παπά Ρέμα

Οι ασβεστόλιθοι της ανώτερης ζώνης του Ολύμπου, έντονα τεκτονισμένοι και θρυματισμένοι, δίνουν την ευκαιρία στο νερό να διεισδύσει και να δημιουργήσει, μέσω καρστικής διάλυσης, ποικίλες κοιλότητες και διακλάσεις. Η καρστική τοπογραφία της ανώτερης ζώνης είναι αρκετά εκφρασμένη, με μερικές πολύ χαρακτηριστικές γεωμορφές, όπως τη μεγάλη χωνοειδή δολίνη του Στεφανιού.

Όλυμπος topoguide
Όλυμπος topoguide
Η χιονότρυπα στη Σταυροϊτιά

Σε ότι αφορά πάντως τις υπόγειες καρστικές μορφές, δηλαδή τα σπήλαια, τα βάραθρα και τις καταβόθρες, οι σχηματισμοί είναι όλοι μικροί ή μικρού προσπελάσιμου βάθους. Μερικά από τα βάραθρα είναι στην ουσία τεκτονικά σχίσματα ή κατακρημνίσεις λόγω της τεκτονικής αποδυνάμωσης των υποκείμενων μαζών.

Ενδιαφέρουσα είναι η παρουσία αρκετών υφέσεων που συγκρατούν χιόνι και λέγονται "χιονότρυπες".

Όλυμπος topoguide
Όλυμπος topoguide
Η μεγαλύτερη από τις βραχοσκεπές στο ρέμα του Ναούμ
Στην περιοχή της χαράδρας του Ξερολακκίου, στα απόκρημνα κροκαλοπαγή πρανή που έσκαψε μέσα στην παλιά κοίτη το νερό, έχουν διαμορφωθεί μικρές και μεγαλύτερες βραχοσκεπές, αποτέλεσμα της κατακρήμνισης του αδρομερούς υλικού. Ψηλότερα, στο ρέμα του Ναούμ θα βρούμε μεγάλες βραχοσκεπές λαξεμένες από τη δράση παλιών παγετώνων στο ασβεστολιθικό υπόβαθρο της ρεματιάς.

Η συστηματική έρευνα και καταγραφή των σπηλαίων και άλλων καρστικών μορφών του Ολύμπου ξεκίνησε από τον Νίκο Νέζη από τη δεκαετία του 1980. Στην τελευταία έκδοση (2020) του βιβλίου του "Όλυμπος", που αποτελεί την πληρέστερη εργασία πάνω στο βουνό, έχει δημοσιεύσει στοιχεία για 40 σπήλαια και βάραθρα της ορεινής και αλπικής ζώνης. Ο πιο κάτω πίνακας προέρχεται από τον πρώτο τόμο του έργου και έχει συνταχθεί σε συνεργασία με το συγγραφέα, που δεν έχει πάψει να ερευνά νέα πεδία στην περιοχή.

Σπήλαια και βάραθρα του Ολύμπου


Οροπέδιο Μουσών - ψηλές κορυφές

Όλυμπος topoguide
Όλυμπος topoguide
Το βάραθρο των Ζωναριών
Είδος Θέση Υψόμετρο (μ.) Στοιχεία
Σπηλιά Ιθακήσιου Στράγγος 1830 Μονοπάτι από Στράγγο
Σπήλαιο Απόλλωνα Σκούρτα 2030 Κοντά στο μονοπάτι προς Σκούρτα
Σπηλιά Γιαγκούλα Κλεφτόβρυση 1550 Πάνω από την Κλεφτόβρυση
Σπηλιά Αγίου Διονυσίου Ενιπέας 750 Στο μονοπάτι του Ενιπέα
Σπήλαιο Ζηλνιάς Ζηλνιά 650 150μ. υψ. πάνω από τον Ενιπέα
Βάραθρο Προφήτη Ηλία Προφήτης Ηλίας 2720 Βόρεια πλαγιά του Προφήτη Ηλία
Σ/Β Μικρής Τούμπας Μικρή Τούμπα 2690 Στο μονοπάτι από το τέλος της Κόψης Ναούμ προς καταφύγιο ΣΕΟ
Σπήλαιο Μεγάλων Καζανιών Καζάνια 2550 Στη ρίζα της Δ ορθοπλαγιάς του Μύτικα
Χιονότρυπα Στεφανιού Ζωνάρια 2560 Στα Α του Λουκιού του Στεφανιού
Βάραθρο Σκάλας Σκάλα 2720 80μ. πάνω από το μονοπάτι των Ζωναριών
Χιονότρυπα Σκολιού Σκολιό 2810 ΔΒΔ κόψη της κορυφής Σκολιό
Βάραθρο Σκολιού-Χριστάκη Σκολιό 2690 Χείλος Μικρών Καζανιών
Χιονότρυπα Σταυροϊτιάς Σταυροϊτιά 2610 Στο μονοπάτι από διακλάδωση Ζωναριών προς Άγιο Αντώνιο
Σ/Β Aγίoυ Αντωνίου Άγιος Αντώνιος 2630 ΝΑ ράχη της κορυφής Άγιος Αντώνιος
Βάραθρο Μπάρας Μπάρα 2450 Ανάμεσα στις λάκκες Μεταμόρφωσης και Καλόγερου
Βάραθρο Κανάκη Ράχη Κανάκη 2410 Στη ράχη Κανάκη
Καταβόθρα Μεγάλης Γούρνας Μεγάλη Γούρνα 2380 Στο μονοπάτι που πηγαίνει προς Σκολιό
Σ/Β Μικρής Γούρνας Μικρή Γούρνα 2320 Στο παλιό μονοπάτι από Μικρή Γούρνα προς Φλάμπουρο
Χιονότρυπα Κακάβρακου Κακάβρακος 2440 Βόρεια ράχη της κορυφής Κακάβρακος

Βόρειος Όλυμπος

Όλυμπος topoguide
Όλυμπος topoguide
Σπήλαιο Μάρως Κελί
Είδος Θέση Υψόμετρο (μ.) Στοιχεία
Σπηλιές Παπά Ρέμα Παπά Ρέμα 550 Πάνω στο μονοπάτι προς Παπά Αλώνι
Σπηλιές Άδη Παπά Ρέμα 1010 Λίγο νότια από το Παπά Αλώνι
Κροκαλοπαγείς σπηλιές Ξερολακκίου Ξερολάκκι 1300 Στο δρόμο του Ξερολακκίου
Μεγάλη βραχοσκεπή Ναούμ Ρέμα Ναούμ 1320 180 μ. από την αρχή του μονοπατιού προς Καζάνια
Βραχοσκεπή Ναούμ Ρέμα Ναούμ 1350 470 μ. από την αρχή του μονοπατιού προς Καζάνια
Βάραθρο Τσαπουρνιά Παλαιά Βροντού - Περιοχή Παλαιάς Βροντούς
Βάραθρο Του Σάκη το χωράφι Παλαιά Βροντού - Περιοχή Παλαιάς Βροντούς
Βάραθρο Χτένια Παλαιά Βροντού - Περιοχή Παλαιάς Βροντούς
Βάραθρο Πεντάστομο Παλαιά Βροντού - Περιοχή Παλαιάς Βροντούς
Σπήλαιο Μάρως Κελί Παλαιά Βροντού - Περιοχή Παλαιάς Βροντούς
Βάραθρο Κούτρα Παλαιά Βροντού - Περιοχή Παλαιάς Βροντούς
Τρύπα του Ψαρά Ξερολάκκι - Χαράδρα Ξερολακκίου
Σπήλαιο Ντούρμπος Ξερολάκκι - Χαράδρα Ξερολακκίου
Σπήλαιο Τσιάρα Ξερολάκκι - Περιοχή χωριού Πέτρα
Σπήλαιο Χάβρα Ξερολάκκι - Χαράδρα Ξερολακκίου
Σπήλαιο Χάνι Ξερολάκκι - Χαράδρα Ξερολακκίου
Σπήλαιο Ζορμπάς Ξερολάκκι - Χαράδρα Ξερολακκίου
Σπήλαιο Άρτεμις Πέτρα - Περιοχή χωριού Πέτρα

Δυτικός και νότιος Όλυμπος

Όλυμπος topoguide
Όλυμπος topoguide
Η είσοδος του σπηλαίου Μόριας (στο κέντρο ο Ν. Νέζης)
Είδος Θέση Υψόμετρο (μ.) Στοιχεία
Αρκουδοσπηλιά Ρέμα Μαυρατζά - Στην τομή του ρέματος με το δρόμο της μ. Σπαρμού
Σ/Β Μόρια Μπεχτέσι 1220 Στη χαράδρα Κοκκινόχωμα, στο ύψος της Αγίας Τριάδας
Σπήλαιο Ασκηταριό Σπήλια 870 2 χιλ. ανατολικά του Πύθιου
Σπήλαιο Αγίας Ανάληψης Σπήλια 850 2 χιλ. ανατολικά του Πύθιου
Τρύπα Φαρδιά Σπαρμός 1180 Πάδες, περιοχή Σπαρμού
Όλυμπος topoguide
Όλυμπος topoguide
Σπήλαιο-ασκηταριό Ανάληψης Πυθίου

Δολίνες του Ολύμπου

Όλυμπος topoguide
Όλυμπος topoguide
Δολίνη Στεφανιού
Είδος Θέση Υψόμετρο (μ.) Στοιχεία
Δολίνη Στεφανιού Οροπέδιο Μουσών 2530 Στο δυτικό άκρο του Οροπεδίου των Μουσών
Δολίνη Ντριστέλα Παπά Ρέμα 2400 ΝΑ της κορυφής Χότζα στο μονοπάτι Οντάς - Πύργος - Χότζα
Δολίνες Μπάρας Παπά Ρέμα 2400 Δολίνες ποικίλων μεγεθών ανάμεσα στον Άγιο Αντώνη, τη Μπάρα και τον Καλόγερο

ΟΛΥΜΠΟΣ – 60 διαδρομές

Ο οδηγός ΟΛΥΜΠΟΣ – 60 διαδρομές είναι ο πληρέστερος, ο πιο σύγχρονος και ο πλέον ενημερωμένος οδηγός του Ολύμπου. Το μεγάλο αυτό βιβλίο – 264 σελίδες, 65 χάρτες και 150 φωτογραφίες – καλύπτει όλες τις πλευρές του μυθικού βουνού: γεωγραφία, βλάστηση, χλωρίδα, πανίδα, μνημεία, καταφύγια και ορειβατικές διαδρομές, καθώς και αναλυτικά κεφάλαια για τη διάσωση, το ορεινό τρέξιμο, το ορειβατικό σκι, την αναρρίχηση και τον αναγκαίο εξοπλισμό.

Ο οδηγός καλύπτει 60 διαφορετικές ορειβατικές διαδρομές στον Όλυμπο. Πρακτικά, έχουν περιληφθεί όλα τα γνωστά και περισσότερο ή λιγότερο σημαδεμένα μονοπάτια του μεγάλου βουνού: όλες οι αναβάσεις στις κορυφές και τα καταφύγια, όλες οι μικρές δημοφιλείς πεζοπορίες και όλες οι μεγάλες διασχίσεις. Κάθε διαδρομή παρουσιάζεται μέσα από μια αναλυτική περιγραφή και ένα λεπτομερή χάρτη. Τα μετρητικά στοιχεία και η αξιολόγηση κινδύνων και δυσκολιών επιτρέπουν στον ορειβάτη να επιλέξει τη διαδρομή που αντιστοιχεί στις ικανότητές του.

ΟΛΥΜΠΟΣ – 60 διαδρομές
ΟΛΥΜΠΟΣ – 60 διαδρομές

Όπως επισημαίνουν οι συγγραφείς, η δασολόγος Κατερίνα Ζαγκαρέτου και ο πολιτικός μηχανικός Τριαντάφυλλος Αδαμακόπουλος, ο οδηγός ΟΛΥΜΠΟΣ – 60 διαδρομές επιδιώκει να αναστήσει μέσα στον επισκέπτη του βουνού έναν Όλυμπο αντάξιο του μεγέθους ενός παγκόσμιου συμβόλου.

Ο Νίκος Νέζης, που υπογράφει τον εισαγωγικό χαιρετισμό, αξιολογεί το έργο ως σημείο αναφοράς στη βιβλιογραφία του Ολύμπου.

Ο οδηγός Όλυμπος – 60 διαδρομές είναι διαθέσιμος από το e-shop του topoguide.gr.

Οδηγός του Ολύμπου

Όλυμπος topoguide

Φωτογραφίες και περιγραφές σπηλαίων, βαράθρων και δολινών του Ολύμπου περιλαμβάνονται στην εφαρμογή Όλυμπος topoguide.

Ο οδηγός Όλυμπος topoguide είναι διαθέσιμος για συσκευές Android από το Play Store.

Ο οδηγός Όλυμπος topoguide είναι επίσης διαθέσιμος για συσκευές iOS (iPhone και iPad) μέσα από την γενική εφαρμογή πεζοπορικών περιοχών Topoguide Greece. Προμηθευτείτε τον οδηγό του Ολύμπου ως in-app purchase μέσα από την εφαρμογή.

Εξοπλισμένοι με τον μοναδικό σήμερα οδηγό για τον Όλυμπο Όλυμπος topoguide, εξερευνήστε άφοβα το βουνό των θεών.