Ανακαλύψτε το Παναχαϊκό

Το Παναχαϊκό είναι ένας μεγάλος και πολυσχιδής όγκος που υψώνται νότια της Πάτρας. Μαζί με τον Μπαρμπά (1.613 μ.) , που μπορεί να θεωρηθεί παρακλάδι του, το Παναχαϊκό καταλάμβάνει το χώρο ανάμεσα στους ποταμούς Σελινούντα και Γλαύκο, που ξεκινούν κάπου από το οροπέδιο Ρακίτα.

Στο βουνό έχει δοθεί το όνομα Παναχαϊκό λόγω του ότι βρίσκεται εξ' ολοκλήρου στο νομό Αχαΐας. Από τους Μέσους Χρόνους έως και τις αρχές του 20ου αιώνα το βουνό αναφερόταν ως Βοϊδιάς.

Το ψηλότερο σημείο του Παναχαϊκού είναι η κορυφή Παλαβού Πύργος (1.928 μ.). Στα δυτικά της υψώνεται η δεύτερη ψηλότερη κορυφή, ο Βοϊδιάς ή Βοδιάς (1.836 μ.) και ανάμεσά τους απλώνεται το οροπέδιο Πρασούδι.

Βόρεια από το Πρασούδι εκτείνεται η επιμήκης κορυφή Γιώργη Βουνό (1.804 μ), που σήμερα φέρει ένα μεγάλο αιολικό πάρκο.

Άλλα οροπέδια είναι ο Οβρυόκαμπος, το Οροπέδιο της Ρακίτας και το Οροπέδιο της Λουμπίστας. Από το Παναχαϊκό πηγάζουν οι ποταμοί Γλαύκος και Φοίνικας. Ο μέσος ρους ρους του Γλαύκου διατρέχει μια βαθιά χαράδρα ανάμεσα στις δυτικές πλαγιές του Παναχαϊκού και μια μεγάλη μάζα αρκετά ψηλών όγκων, που αναφέρονται Όρος Ομπλός (από τη μονή Ομπλού, που βρίσκεται στο συγκρότημα) ή Μικρό Παναχαϊκό.

Το Παναχαϊκό απλώνει ομάδες λόφων που αποτελούν ένα είδος γεωφυσικής γέφυρας με τους γειτονικούς όγκους του Ερυμάνθου και του Χελμού. Καθώς η ανώτερη ζώνη έχει δυσμενή μορφολογία και δεν προσφέρει ιδιαίτερους πόρους, όλοι οι οικισμοί βρίσκονται στους πρόποδες του βουνού.

Η βλάστηση του Παναχαϊκού έχει καθοριστεί εξίσου από μια δυσμενή γεωμορφολογία και ένα βαρύ ιστορικό χρήσης. Όλη η χαμηλή ζώνη καλύπτεται από έναν απέραντο θαμνώνα, αλλού χαμηλό και αραιό και αλλού ψηλό και αδιάβατο, ενώ οι καλλιεργημένες επιφάνειες βρίσκονται κυρίως στο δυτικό και τα νότια. Η ανώτερη ζώνη, γεμάτη διαβρώσεις και κατολισθαίνουσες πλαγιές και πετρώδη οροπέδια, δεν έχει ψηλή βλάστηση. Κατά τόπους και ανάλογα με το υψόμετρο, συναντάμε ταλαιπωρημένα ελατοδάση και σχετικά θαλερά πευκοδάση. Μια πολύ αναλυτική εικόνα παρουσιάζεται στο κεφάλαιο Βλάστηση του Παναχαϊκού.

Το μεγαλύτερο μέρος του Παναχαϊκού (περίπου 120.000 στρ.), είναι ενταγμένο στο Ευρωπαϊκό δίκτυο Natura 2000. Στα όριά του βρίσκονται οι προστατευόμενες περιοχές «Αισθητικό Δάσος Χαράδρου – Σελέμνου» και «Καταφύγιο Άγριας Ζωής Άνω Καστριτσίου – Σουλίου».

Αρχαίες πόλεις και ιερά, κάστρα και φρούρια

Στην ευρύτερη περιοχή του Παναχαϊκού έχουν εντοπιστεί η αρχαία ακρόπολη του Σαλμενίκου, ο γεωμετρικός ναός της Ρακίτας, το Κάστρο της Λίστινας, ενώ στο Πουρναρόκαστρο σώζεται μέρος από το ομώνυμο μεσαιωνικό οχυρό.

Μοναστήρια του Παναχαϊκού

Σε σχέση με την μικρή απόσταση από το μείζον κοινωνικό και οικονομικό κέντρο της Πάτρας, το Παναχαϊκό δεν έχει τον αριθμό των μοναστηριών που θα περίμενε κανείς. Ίσως οι λόγοι που απώθησαν του οικισμούς από τα εσωτερικά ανάγλυφα - φτωχά και κατολισθαίνοντα εδάφη, άγρια τοπογραφία, απουσία ενδιαφέρουσας μορφολογίας κλπ - να αποθάρρυναν και την εγκατάσταση μοναστικών πόλων.

Κοντά στην Πάτρα, λειτουργούν δύο γειτονικές μονές, η μονή Ζωοδόχου Πηγής Συχαινών και η μονή Αγίου Παντελεήμονα.

Ο περιηγητής θα βρει τη μονή Ελεούσας κοντά στην Πιτίτσα, ενώ στις ανατολικές πλαγιές του Μπαρμπά βρίσκεται η μονή Πεπελενίτσας. Σε εντυπωσιακή τοποθεσία, στις κροκαλοπαγείς όχθες του άνω ρου του Σελινούντα, υψώνεται η μονή Μακελλαριάς.

Βυζαντινές και μεταβυζαντινές εκκλησίες του Παναχαϊκού

Σε όλους τους οικισμούς του Παναχαϊκού συναντάμε αξιόλογες, είτε από ιστορική είτε από αρχιτεκτονική οπτική, εκκλησίες. Από τις ενοριακές εκκλησίες της περιοχής, ιδιαίτερο ενδιαφέρον έχει η εκκλησία του Αγίου Ιωάννου στον ομώνυμο συνοικισμό του Παλαιού Σουλίου.

Άξια επίσκεψης είναι η μικρή σπηλαιοεκκλησία της Ανάληψης κοντά στην Πιτίτσα.

Ορειβατικά καταφύγια του Παναχαϊκού

Το Παναχαϊκό είναι το κατ' εξοχήν βουνό της Πάτρας και υπήρξε από παλιά πεδίο δράσης του Ελληνικού Ορειβατικού Συλλόγου Πατρών, που έκανε αναβάσεις και χιονοδρομίες στις κορυφές και τις πλαγιές του. Ο ΕΟΣ Πατρών διαχειρίζεται τα δύο ορειβατικά καταφύγια του Παναχαϊκού: το παλιότερο βρίσκεται στο οροπέδιο Ψάρθι (1.500 μ.), και το νεότερο στη Λάκκα Πρασούδι.

Διαβάστε περισσότερα στην ειδική σελίδα για τα καταφύγια του Παναχαϊκού.

Ορειβασία και πεζοπορία στο Παναχαϊκό

Στο Παναχαϊκό, οι βασικότερες και σημαδεμένες διαδρομές πεζοπορίας και ορειβασίας είναι οι:

• Πουρναρόκαστρο – Καταφύγιο Ψάρθι
• Καταφύγιο Πρασούδι - κορυφή Παλαβού Πύργος
• Καταφύγιο Ψάρθι – οροπέδιο Πρασούδι - Καταφύγιο Πρασούδι
• Κοκκινόβρυση – Καταφύγιο Ψάρθι
• Ρακίτα-κορυφή Μπαρμπά

Από την ευρύτερη περιοχή του Παναχαϊκού όρους διέρχονται επίσης το Εθνικό Μονοπάτι Ο31 και το Μονοπάτι Παλαιών Πατρών Γερμανού, που ακολουθεί την πορεία: ACHAIA CLAUSS – Πετρωτό (Βαλατούνα) – Μοίρα – Ζουμπάτα – Λεόντιο – Λαπαναγοί – ποταμός Σελινούντας – Μονή Μακελαριάς – Δάσος Ποντιάς – Φλάμπουρα – Καλάβρυτα.

Άλλες δραστηριότητες

Στο χωριό Πουρναρόκαστρο λειτουργεί Κέντρο Περιβαλλοντικής Πληροφόρησης Παναχαϊκού Όρους.

Εκτός της πεζοπορίας και της ορειβασίας, άλλες δραστηριότητες που μπορούν να γίνουν στο Παναχαϊκό είναι το ποδήλατο βουνού, οι διασχίσεις με ορειβατικά σκι και η διάσχιση φαραγγιών.

Ένας πεζοπορικός οδηγός της σειράς topoguide για το Παναχαϊκό είναι σε εξέλιξη. Ωστόσο, όλα τα μονοπάτια της περιοχής περιλαμβάνονται ήδη στη χαρτογραφική εφαρμογή topoguide Greece, διαθέσιμη τόσο για συσκευές Android, όσο και για συσκευές iOS (iPhone και iPad).

Κείμενο και φωτογραφίες: Τ. Αδαμακόπουλος