Πηγές και νερά της Σερίφου

Η Σέριφος υδρολογικά είναι ένα τυπικό νησί των Δυτικών Κυκλάδων, με ελάχιστες βροχοπτώσεις και αδιαπέρατα πετρώματα. Με εξαίρεση τις μάζες μαρμάρων στο ΝΔ τμήμα του νησιού και τις - περιορισμένης έκτασης - προσχωσιγενείς λεκάνες στους μυχούς των μεγάλων όρμων, όπου οι απορροές των ανάντη κοιλάδων συντηρούν κάποιους υδροφορείς, η υδροφορία στην υπόλοιπη Σέριφο χαρακτηρίζεται από την παρουσία πολλών, μικρών αναβλύσεων που δημιουργούνται στα ανοίγματα των διακλάσεων των γρανιτικών πετρωμάτων. Αν και ο αριθμός των πηγών είναι αξιοσημείωτος, ο παρεχόμενος όγκος είναι δυσανάλογα μικρός και δύσκολα αξιοποιήσιμος. Αντίστοιχα, οι διάφορες γεωτρήσεις που έγιναν στους γρανοδιορίτες έδωσαν φτωχά αποτελέσματα

Οι σημαντικότερες από αυτές τις πηγές, όπως η Πηγή του Μαύρου, το Παλιό Πηγάδι στα Παλιομιτάτα ή το Πασπαριό της Χώρας που παρουσιάζουν μικρές αλλά σταθερές παροχές, έχουν αξιοποιηθεί από πολύ παλιά για διάφορες χρήσεις..

Φυσικά, οι παλιοί οικισμοί του νησιού συγκροτήθηκαν γύρω από αυτές τις έστω μικρές πηγές, που ανήχθηκαν σε κομβικά στοιχεία του χωριού, όπως ή η πετρόχτιστη κρήνη στον Καλλίτσο ή σε ευρύχωρες υπαίθριες εγκαταστάσεις υδροληψίας και πλυσίματος, όπως το σχετικό μεγάλο συγκρότημα της Παναγιάς.

Αξιολογότερη υδροφορία παρουσιάζουν οι προσχωσιγείς λεκάνες στους μεγάλους λοβούς της ακτογραμμής, όπως στο Λιβάδι και τον Αυλόμωνα. Δυστυχώς, στις ζώνες αυτές η ποιότητα του νερού έχει πληγεί από την ρύπανση των οικιακών λυμάτων. Παλιότερα στις λεκάνες αυτές, όπως και σε όλες τις εκβολές των ρεματιών, υπήρχαν πηγάδια, συχνά με υφάλμυρο νερό. Σε κάποιες παραλίες, όπως στη Βαγιά, υπάρχουν ανεκμετάλλευτες παράκτιες και υποθαλάσσιες αναβλύσεις. Επίσης, σε πολλές θέσεις υπήρχαν παλιότερα - σε κάποιες διατηρούνται ακόμα - μικρές δεξαμενές, που συγκέντρωναν νερό είτε από κάποια μικρή ανάβλυση, είτε από τα όμβρια.

Πέραν των πηγών πόσιμου νερού, αξίζει να σημειωθεί η παρουσία θερμών πηγών, όπως η πηγή του Αλμυρού, κοντά στη σκάλα φόρτωσης του Μεγάλου Λιβαδιού. Κατά την περίοδο ακμής των μεταλλείων, η τοπική εταιρεία εκμετάλλευσης είχε κατασκευάσει λουτρά με σκοπό τη θεραπευτική χρήση τους από το προσωπικό των μεταλλείων.

Τέλος, στη Λιόμαντρα, στο Λαγκάδι του Φονιά, μετά τις βροχές, σχηματίζεται ένας παροδικός καταρράκτης, ο Καταρράκτης του Φονιά.

Σήμερα η Σέριφος υδρεύεται από ένα δίκτυο 14 γεωτρήσεων, που συμπληρώνονται από μαστεύσεις 7 πηγών. Ο όγκος του νερού συγκεντρώνεται σε 16 δεξαμενές και διανέμεται με τη βοήθεια 20 αντλιοστασίων. Οι δεξαμενές είναι κατανεμημένες σε όλο το νησί, σε θέσεις ψηλότερα από τον εκάστοτε οικισμό.

Για την αντιμετώπιση της έλλειψης νερού κατά την τουριστική περίοδο, αλλά και την άρδευση κάποιων εκτάσεων, κατασκευάστηκε ένας σχετικά μεγάλος ταμιευτήρας στη θέση Στενό, ανάντη του Αυλόμωνα. Το έργο ξεκίνησε το 1998 και παραδόθηκε το 2005 και αφορά σε ένα τσιμεντένιο φράγμα ύψους 30 μ. με υπερχειλιστή που οριοθετεί μια λεκάνη κατάκλυσης χωρητικότητας 700 χιλιάδων κυβικών μ. Προς το παρόν το νερό του ταμιευτήρα δεν προσφέρεται στο κεντρικό δίκτυο ύδρευσης, λόγω της έλλειψης διυλιστηρίου.

Φωτογραφίες και περιγραφές για πηγές και άλλα σημεία συλλογής νερού περιλαμβάνονται στην εφαρμογή Σέριφος topoguide, που διατίθεται τόσο για συσκευές Android, όσο και για συσκευές iOS (iPhone).
Η εφαρμογή καθοδηγεί τον χρήστη να εντοπίσει το σημείο ενδιαφέροντος.