Μοναστήρια της Πεντέλης

Η Πεντέλη συγκέντρωσε από τα πρώιμα χριστιανικά χρόνια το ενδιαφέρον του μοναχισμού. Πλήθος ασκηταριών αναπτύχθηκαν σε όλη τη χριστιανική περίοδο στις πλαγιές της, πάντα κοντά σε θέσεις με νερό και συχνά κοντά σε σπήλαια. Αρκετά από τα ξωκλήσια που βρίσκουμε σήμερα στο βουνό είναι παλιά μονύδρια, ενώ μερικοί μοναστικοί πυρήνες εξελίχθηκαν στα μεγάλα σημερινά μοναστήρια.

Τα τέσσερα παλαιότερα μοναστικά συγκροτήματα της Πεντέλης είναι η μονή Παντοκράτορος Ταώ (που έδωσε και το τοπωνύμιο της Νταού Πεντέλης), η μονή Πεντέλης στην Παλαιά Πεντέλη, η μονή Καλησίων, στο ρέμα Βαλανάρη και η μονή Εφραίμ, στη Νέα Μάκρη. Οι μονές Αγίου Γεωργίου στο Βρανά είναι μεταβυζαντινή, ενώ του Αγίου Παντελήμονα στον Κοκκιναρά είναι νεώτερη.
Στην περιοχή του Διονύσου έχουν ιδρυθεί και λειτουργούν αρκετές μικρές μονές, για την ιστορική διαδρομή των οποίων ελάχιστα είναι γνωστά.

Στα τέλη του 19ου αιώνα, στα απομνημονεύματά του, ο ηγούµενος της µονής Πεντέλης Κύριλλος Δέγλερης αναφέρει τα τότε ενεργά ασκηταριά της Πεντέλης: Τον Άγιο Γεώργιο Κηφισιάς στον Κοκκιναρά, τον Άγιο Ἰωάννη των Λατοµείων, τον Άγιο Παντελεήµονα Κοκκιναρᾶ, τον Άγιο Νικόλαο στη Σπηλιά Νταβέλη, τον Άγιο Λουκᾶ Διονύσου, τον Άγιο Ἰωάννη Χρυσόστοµο στό Ντράφι, το ασκηταριό της Φραγκοκκλησιάς στό Βαγιάτι καί την κοινότητα στον Άγιο Πέτρο, στο πέρασμα Διονύσου-Νέας Μάκρης.

Κείμενο και φωτογραφίες: Τ. Αδαμακόπουλος