Χλωρίδα της Γκιώνας
Χλωρίδα της Γκιώνας
Κείμενο: Απ. Καλτσής
Φωτογραφίες: Τ. Αδαμακόπουλος
Γνωρίστε είδη φυτών
Η ποικιλομορφία της βλάστησης στον ορεινό όγκο της Γκιώνας είναι σχετικά περιορισμένη. Ανεβαίνοντας σε υψόμετρο, διακρίνουμε τρεις βασικές ζώνες βλάστησης: στα χαμηλότερα υψόμετρα επικρατεί κυρίως μακκία θαμνώδης βλάστηση και κατά τόπους φρύγανα. Στα μεσαία υψόμετρα μέχρι το δασοόριο επικρατούν τα δάση κωνοφόρων, κατά τόπους αμιγή και κατά τόπους σε μίξη με άλλα θερμόφιλα δασικά είδη. Στη ζώνη πάνω από το δασοόριο αναπτύσσονται στεππόμορφα ποολίβαδα και θαμνώνες με χαμηλή προσκεφαλαιόμορφη βλάστηση.
Ο επιβλητικός όγκος της Γκιώνας προσέλκυσε ήδη από τον 19ο αιώνα το ενδιαφέρον των βοτανικών – σε μία από αυτές, μάλιστα, ο επιφανής βοτανικός Eugen von Halacsy συνέλεξε δείγματα και περιέγραψε το στενοενδημικό θαμνίσκο της Γκιώνας Potentilla kionaea. Τους ερευνητές, πάντως, γοήτευαν κυρίως οι απόκρημνες και απομονωμένες αλπικές εκτάσεις του βουνού και μόνο σχετικά πρόσφατα (2013), όταν και ολοκληρώθηκε η διδακτορική διατριβή της Βιολόγου Ειρήνης Απλαδά, που αφορά ακριβώς την σφαιρική μελέτη της χλωρίδας και βλάστησης της Γκιώνας, έγινε δυνατόν να υπάρχει μία σαφέστερη και σύγχρονη εικόνα του φυτικού πλούτου του βουνού. Σύμφωνα με αυτή την εργασία, η χλωρίδα της Γκιώνας είναι εξαιρετικά πλούσια, αποτελούμενη από περισσότερα από περίπου 1250 taxa (ταξινομικές μονάδες, είδη και υποείδη). Αναμενόμενα, η Γκιώνα μοιράζεται μεγάλο ποσοστό (στο επίπεδο του 60 %) κοινών φυτών με τους γειτονικούς ορεινούς όγκους των Βαρδουσίων, της Οίτης και του Παρνασσού.
Το ποσοστό ενδημισμού (ελληνικών ενδημικών ειδών) φτάνει το υψηλότατο ποσοστό 12%, δηλαδή περίπου 150 φυτά. Ο αριθμός αυτός δεν είναι τελείως απρόσμενος, αν λάβει κανείς υπόψη μία σειρά από γεωλογικούς, κυρίως, παράγοντες, όπως το γεγονός ότι η Γκιώνα ανυψώθηκε πολύ παλιά στην περιοχή της κεντρικής Στερεάς Ελλάδας. Το μεγάλο ύψος της, βέβαια, είναι ένα ακόμη στοιχείο που συντελεί στον αυξημένο αριθμό ενδημικών ειδών: στην εκτεταμένη ζώνη πάνω από το δασοόριο (περίπου 1750-2500 m) καταγράφονται συνολικά 103 ενδημικά είδη, 16 εκ των οποίων αποκλειστικά σε αυτό το υψομετρικό εύρος.
Εκτός από την Potentilla kionaea, αποκλειστικό ενδημικό της Γκιώνας είναι και η Arenaria gionae, που όπως και η πρώτη φυτρώνουν σε σχισμές βράχων στην ανώτερη ζώνη του βουνού, ενώ 19 είδη είναι ενδημικά αποκλειστικά της Στερέας Ελλάδας, με μερικά από τα πιο σπάνια να είναι τα Bupleurum capillare, Colchicum parnassicum, Silene barbeyana, Viola poetica, Astragalus apollineus κ.α.
Πως θα τα βρείτε
Φωτογραφίες και περιγραφές
Ο οδηγός Γκιώνα topoguide είναι διαθέσιμος μέσα από τη γενική εφαρμογή topoguide Greece της AnaDigit.
Το topoguide Greece είναι διαθέσιμο για συσκευές Android στο Play Store και συσκευές iOS στο App Store.