Εκκλησίες της Ορεινής Ναυπακτίας

Περιοχή δυσπρόσιτη και χωρίς γεωγραφικά κέντρα, η φτωχή και αραιοκατοικημένη Ορεινή Ναυπακτία δεν θα μπορούσε να έχει φιλοτεχνηθεί με σημαντικά εκκλησιαστικά μνημεία, όπως οι παλαιοχριστιανικές βασιλικές που υψώθηκαν πάνω από τους ειδωλολατρικούς ναούς ή τα μεγάλα μοναστήρια της μεσοβυζαντινής περιόδου. Στην ορεινή Ελλάδα, η πρώϊμη ναοδομία προσαρμόζεται στις ανάγκες και δυνατότητες των μικρών, διάπαρτων αγροτικών κοινωνιών και εκφράζεται αποκλειστικά μέσα από μικρά, πετρόχτιστα εκκλησάκια, που αποσυντίθενται σιωπηλά όταν η συνοίκηση μετακινείται ή διαλύεται.

Με την παγίωση της θέσης των οικισμών, συνθήκη του 17ου αιώνα, κτίζονται οι πρώτες ενοριακές εκκλησίες. Τον επόμενο αιώνα οι εκκλησίες εικονογραφούνται και αποκτούν ξυλόγλυπτα τέμπλα, από τα χέρια τοπικών ή σπανίως ηπειρωτικών εργαστηρίων. Μετά τα μέσα του 19ου αιώνα τέλος, η οικονομική και δημογραφική κατάσταση των χωριών επιτρέπουν και υπαγορεύουν την κατασκευή μεγαλύτερων εκκλησιών, είτε στη θέση της παλιάς, είτε στο νέο πλέον κέντρο του οικισμού.

Εκτός των οικισμών, τα αγροτικά εκκλησάκια συνήθως μνημονεύουν τη θέση παλιότερων συνοικήσεων και είναι αντίστοιχα μικρά, μονόχωρα ορθγώνια κτίσματα με δίρριχτες στέγες. Σε λίγες περιπτώσεις, το παλιό αυτό εκκλησάκι θα ανακατασκευαστεί και τη θέση του θα πάρει μια μεγαλύτερη εκκλησία, συνήθως με πολυεδρική στέγη και κάποιες διστακτικές αρχιτεκτονικές προσθήκες στις όψεις ή έναν μικρό τρούλο. Χαρακτηριστικό παράδειγμα νεότερης, ευμεγέθους και επιβλητικής αρχιτεκτονικής - πάντα στα μέτρα της οικοδομικής τέχνης της περιοχής - εκκλησίας είναι η Αγία Κυριακή, παλαιό και σύγχρονο τοπόσημο στο σταυροδρόμι της Λεπτοκαρυάς.

Κείμενο και φωτογραφίες: Τ. Αδαμακόπουλος

Πως θα τις βρείτε

Φωτογραφίες και περιγραφές εκκλησιών της Ορεινής Ναυπακτίας περιλαμβάνονται στην εφαρμογή Ναυπακτία topoguide, που είναι διαθέσιμη τόσο για συσκευές Android, όσο και για συσκευές iOS (iPhone και iPad). Η εφαρμογή καθοδηγεί τον χρήστη να εντοπίσει το σημείο ενδιαφέροντος με ακρίβεια.