Άγιος Γεώργιος Νηλείας: μονοπάτια, ιστορία, εξυπηρετήσεις, διαδρομές
Εξερευνήστε τον Άγιο Γεώργιο Νηλείας
Ο Άγιος Γεώργιος Νηλείας είναι χτισμένος σε υψόμετρο 600 μ. περίπου, σε ωραία αμφιθεατρική τοποθεσία ανάμεσα σε δύο ράχες. Κοντά στις παραλίες του Δυτικού Πηλίου στον Παγασητικό, αλλά και αφετηρία πολλών μονοπατιών που διασκελίζουν το βουνό για να καταλήξουν στην πλευρά του Αιγαίου, ο Άγιος Γεώργιος αποτελεί εξαιρετική βάση για εξορμήσεις στο Πήλιο.
Άποψη της προσήλιας ενότητας του οικισμού
Ο οικισμός του Αγίου Γεωργίου συγκροτήθηκε από κολίγους της γειτονικής μονής των Ταξιαρχών, γύρω από προϋπάρχον ξωκλήσι, που με τη σειρά του είχε κτιστεί κοντά στις πηγές της λεκάνης. Γύρω από τον πυρήνα αυτόν εγκαταστάθηκαν νομάδες από την Ήπειρο, κίνηση που πιστεύεται ότι έγινε κάπου στον 15ο αιώνα, χωρίς ωστόσο να υπάρχουν σαφείς ενδείξεις για τη χρονολόγηση αυτή, πέραν του γενικότερου φαινομένου της εγκατάστασης στο Πήλιο πληθυσμών από τα δυτικά.
Σύμφωνα με τη νομαδική νοοτροπία, οι έποικοι οργανώθηκαν σε πατριές, που δεν είχαν κοινωνικές σχέσεις μεταξύ τους και ο οικισμός μεγάλωσε καταλαμβάνοντας θέσεις συμμετρικά μέσα στην πυκνά δασωμένη αλλά ανοιχτή κοιλάδα, σχηματίζοντας σταδιακά ένα πέταλο αραιής κατοίκησης, ακτινωτά και με κάποιες συσπειρώσεις, κυρίως στην ηλιόλουστη ζώνη πάνω από την εκκλησία. Τα τρία ρέματα που συγκλίνουν στη μικρή λεκάνη του χωριού τη διαχωρίζουν σε δύο διακριτούς σφηνοειδείς τομείς, ανάμεσα στους οποίους υψώνεται μια ελάχιστα διακριτή μέσα στην πυκνή βλάστηση, αλλά σαφώς προσδιορισμένη τοπογραφικά νεύρωση, η Ράχη.
Στην πρώτη φάση συγκρότησής του, ο οικισμός λεγόταν Μεγίστη ή Μεγάλη, ίσως ως αντανάκλαση της έκτασης ή του πληθυσμιακού μεγέθους του, σε σχέση με τους άλλους διάσπαρτους οικισμούς της περιοχής.
Φαίνεται ότι το νομαδικό παρελθόν των εποίκων, τους ενέπνευσε να κατοικήσουν την θέση αυτή, ψηλότερα από κάθε άλλο χωριό του Πηλίου, όντας εξοικειωμένοι με τις ετήσιες μετακινήσεις σε χαμηλότερα υψόμετρα για τη διαχείμανση. Έτσι, ο Άγιος Γεώργιος ήταν στην ουσία το ορεινό χωριό μιας μικρής ομάδας λιγότερο ορεινών συνοικήσεων, που αρχικά λέγονταν "καλύβια", σταδιακά όμως απέκτησαν σαφέστερη οντότητα: πρόκειται για τους σημερινούς οικισμούς Άγια Τριάδα, Πάνω Γατζέα, Δυορέματα, Κανάλια, Μπιρ, Μαράθι και τέλος τη Κατω Γατζέα και το Μαλάκι, με τα δύο τελευταία να απλώνονται σε ομαλές εκτάσεις στα παράλια του Παγασητικού και να αναπτύσουν αλιευτικές και ναυτιλιακές δραστηριότητες. Το πλέγμα από καλντερίμια που συνέδεε όλους τους συνοικισμούς με το μητρικό χωριό αποτελεί σήμερα τη βάση του πεζοπορικού δικτύου της περιοχής.
Σοφά οργανωμένος μέσα στο διαθέσιμο χώρο ως προς την γεωργική και κτητοτροφική παραγωγή του, ο πολυπυρηνικός Άγιος Γεώργιος άκμασε και έγινε ένα πλούσιο και πολυάνθρωπο κέντρο, το μεγαλύτερο κεφαλοχώρι του Δυτικού Πηλίου. Ωστόσο ο 19ος αιώνας υπήρξε σκληρός για το χωριό: ως αντίποινα της ενεργής συμμετοχής των Αγιοργιτών στην Επανάσταση του 1821, το χωριό κάηκε δύο φορές (1821 και 1823) και καταστράφηκε ολοσχερώς. Για το λόγο αυτόν, ο τύπος των παλιών διόρωφων σπιτιών του 18ου αιώνα, που συναντάμε σε πολλά άλλα χωριά του Πηλίου, δεν αντιπροσωπεύεται εδώ, ενώ και η οικοδομική του 19ου αιώνα εκπροσωπείται από λίγα διόρωφα σπίτια που ξεχωρίζουν από τις λιτές όψεις, τα λιγοστά ανοίγματα και τη στιβαρή κατασκευή.
Μετά από μια μακριά περίοδο ύφεσης που απλώθηκε σε όλο τον 19ο αιώνα, ο Άγιος Γεώργιος ξαναβρίσκει στις αρχές του 20ού αιώνα τη δυναμική του και νέα, διόρωφα και τριόρωφα - λόγω της κλίσης του εδάφους - αρχοντικά κοσμούν την περιοχή Ράχη, ενώ άλλα επίσης μεγάλα κτίσματα διασπείρονται στη ζώνη πάνω απο το δρόμο. Πρόκειται για οικίες ευπόρων - κυρίως αιγυπτιωτών - Αγιωργιτών και συνδυάζουν επιτυχώς τη ντόπια παραδοσιακή οικοδομική με κλασικίζουσες τάσεις, αλλά και τολμηρές χρωματικές επιλογές, δημιουργώντας έναν νέο κτιριακό τύπο, το λεγόμενο «αιγυπτιώτικο». Δύο από τα αρχοντικά αυτά σήμερα λειτουργούν ως ξενώνες: το Αρχοντικό Βογιαντζοπούλου πάνω από την εκκλησία και το Αρχοντικό Ιωαννίδη, ενώ το Αρχοντικό Τζωρτζαίικο (ή αρχοντικό Τζώρτζη) φιλοξενεί το Μουσείο Τοπικής Ιστορίας και Τέχνης «Κώστας Λιάπης».
Αντίθετα, η ζώνη κάτω από το δρόμο, που έχει εντονότερη κλίση και μικρότερο ηλιασμό, αποδόθηκε στους οικονομικά ασθενέστερους κατοίκους και αποτελεί την κοινωνικά υποδεέστερη συνοικία του χωριού.
Το 1910 κτίζεται το Σχολαρχείο, που συνεχίζει την προσπάθεια του προεαπελευθερωτικού «Σχολείο κοινών γραμμάτων», όπου φοιτούσαν αγόρια, και του «Παρθεναγωγείου». Το 1954 φτάνει το πρώτο όχημα στο χωριό.
Μετά την απελευθέρωση της Θεσσαλίας, υπήρξε διοικητικό κέντρο του νεοσυσταθέντος δήμου Νηλείας - τοπωνύμιο που μνημόνευε την αρχαία Νηλεία, που έλαμψε κάποτε στη ζώνη του μυχού του Παγασητικού - και έτσι απέκτησε το προσωνύμιο «Νηλείας», ως διακριτικό από τα άλλα τρία ομώνυμα χωριά του Πηλίου. Στο δήμο Νηλείας ανήκαν και τα χωριά Άνω και Κάτω Λεχώνια, Άγιος Βλάσιος (Καραμπάσι), Δράκεια, Άγιο Λαυρέντιος και Αγριά.
Η εκκλησία του Αγίου Γεωργίου βρισκόταν και παραμένει ακριβώς κάτω από τον άξονα που διασχίζει τον οικισμό, σε ένα διαμορφωμένο, αν και μάλλον μικρό πλάτωμα, και σηματοδοτεί ένα κάπως ασαφές κέντρο του χωριού, που πλαισιώνεται με λίγα καταστήματα. Ο ναός καταστράφηκε από το σεισμό του 1955 και ανακατασκευάστηκε με φροντίδα. Εκτός από την εκκλησία του Αγίου Γεωργίου, αξίζει να δει κανείς και το ναό του Αγίου Αθανασίου, έργο του ηπειρώτη μάστορα Δήμου Ζηπανιώτης, που κτίστηκε το 1795 και αποτελεί ένα από τα ωραιότερα δείγματα λαϊκής αρχιτεκτονικής του 18ου αι.
Κοντά στην εκκλησία του Αγίου Γεωργίου βρίσκεται το Δημοτικό Μουσείο Γλύπτη Νικόλα, όπου εκτίθενται έργα γλυπτικής, χαρακτικής και ξυλογλυπτικής του ντόπιου γλύπτη Νικόλαου Παυλόπουλου. Σε υπαίθριο χώρο υψώνεται χάλκινος αδριάντας του καλλιτέχνη, φιλοτεχνημένος από τον ίδιο.
Στο Αρχοντικό Τζωρτζαίικο φιλοξενείται το Μουσείο Τοπικής Ιστορίας και Τέχνης «Κώστας Λιάπης».
Στο κάτω όριο του χωριού βρίσκεται το υπαίθριο θέατρο «Αλώνι», όπου η σκηνή του θεάτρου καταλαμβάνει τον κύκλο του παλιού αλωνιού, ενώ τριγύρω υψώνονται οι πετρόκτιστες κερκίδες. Στο χώρο πραγματοποιούνται θεατρικές και μουσικές εκδηλώσεις το Καλοκαίρι.
Ο Άγιος Γεώργιος διατηρεί αρκετούς μόνιμους κατοίκους και ανάλογες προτάσεις εστίασης, αναψυχής και διαμονής. Το 1980 κηρύχθηκε ως παραδοσιακός οικισμός του Νότιου Πηλίου.
Πεζοπορικές διαδρομές γύρω από τον Άγιο Γεώργιο
Με βάση τον Άγιο Γεώργιο, μπορεί να κάνει κανείς τις πιο κάτω πεζοπορικές διαδρομές:
- Άγιος Γεώργιος-Χάνια
- Άγιος Γεώργιος-Καταφύγιο Εξαγκαθιάς
- Άγιος Γεώργιος-Κάτω Γατζέα
- Άγιος Λαυρέντιος-Άγιος Γεώργιος
- Άγιος Γεώργιος-Πινακάτες
- Άνω Λεχώνια-Άγιος Γεώργιος
Ποδηλατικές διαδρομές γύρω από τον Άγιο Γεώργιο
Το δασικό οδικό δίκτυο πάνω από το χωριό, προσφέρει πολλές επιλογές ποδηλατικών διαδρομών. Εύκολες ποδηλατικές περιηγήσεις μπορούν να γίνουν και πάνω στον κεντρικό δρόμο προς τις Μηλιές, περνώντας από τις Πινακάτες και τη Βυζίτσα. Δείτε μερικές από τις προτάσεις στο κεφάλαιο Με ποδήλατο στο Δυτικό Πήλιο.
Κείμενο και φωτογραφίες: Τ. Αδαμακόπουλος
topoguide Greece
Οδηγος στο Δυτικο Πηλιο
Ο οδηγός Δυτικό Πήλιο topoguide είναι διαθέσιμος για συσκευές Android μέσα από την γενική εφαρμογή πεζοπορικών περιοχών topoguide Greece.Αποκτήστε τον οδηγό του Δυτικού Πηλίου ως in-app purchase μέσα από την εφαρμογή.
Ο οδηγός Δυτικό Πήλιο topoguide είναι επίσης διαθέσιμος για συσκευές iOS (iPhone και iPad) μέσα από την γενική εφαρμογή πεζοπορικών περιοχών Topoguide Greece. Αποκτήστε τον οδηγό του Δυτικού Πηλίου ως in-app purchase μέσα από την εφαρμογή.
Το Δυτικό Πήλιο topoguide περιλαμβάνεται στην ομάδα της Κεντρικής Ελλάδας.
Ο οδηγός Δυτικό Πήλιο topoguide προσφέρει off-line λεπτομερείς χάρτες με όλα τα στοιχεία που ενδιαφέρουν τον ορειβάτη. Πάνω στο μονοπάτι, κάνει ενεργητική πλοήγηση κατά μήκος της διαδρομής, βοηθώντας τον πεζοπόρο να διατηρεί την πορεία του και να φτάσει στον προορισμό του ακόμα και κάτω από δυσμενείς συνθήκες.