Το νερό στο Αραχναίο

Επίδαυρος topoguide: Μεγάλη στέρνα στην Κιάφα Μοναστηρίου,
μοναδικός πόρος ποτισμού των κοπαδιών της περιοχής

Το χωριό Αραχναίο προσφέρει μια θαυμάσια ευκαιρία για να μελετήσει κανείς τις συνθήκες ύδρευσης και ποτισμού στην άνυδρη ημιορεινή Ελλάδα. Το Αραχναίο παρουσιάζει διπλά το πρόβλημα της σπάνης υδατικών πόρων: πρόκειται για μια περιοχή μέ πλήρη έλλειψη νερών, επιφανειακών ή πηγαίων, και ταυτόχρονα μια πολυάνθρωπη κοινότητα, που στήριζε την επιβίωσή της στον μοναδικό αξιόλογο πόρο που μπορούσε να αναπτυχθεί στον άγονο αυτό τόπο, την κτηνοτροφία. Το Αραχναίο έπρεπε λοιπόν να υδρεύσει δύο αλληλένδετους πληθυσμούς, την ίδια την τοπική κοινωνία και το τεράστιο ζωϊκό κεφάλαιο που τη συντηρούσε.

Επίδαυρος topoguide: Ένα από τα παλιά μεγάλα πηγάδια του χωριού

Αρχικά, υπήρχαν στο χωριό έξι κοινόχρηστα πηγάδια, με τα οποία και υπό την κατάλληλη διαχείριση, γινόταν η κατανομή του πολύτιμου πόρου σε ανθρώπους και ζώα - τρία πηγάδια για τους ανθρώπους και τρία για τα μεγάλα ζώα. Τα μικρά ζώα ποτίζονταν από το μεγάλο πηγάδι του Πηλιαρού και από τα πηγάδια στα Φράκια.

Επίδαυρος topoguide: Σκάφες ποτισμού λαξεμένες σε αρχαία μαρμάρινα μέλη

Μεταπολεμικά, έγινε μια προσπάθεια αντιμετώπισης της ύδρευσης του χωριού: ανοίχτηκε ένα νέο μεγάλο πηγάδι στον Πηλιαρό, στον πυθμένα του οποίου διατρήθηκαν οριζόντιες σήραγγες μάστευσης των μικρών αναβλύσεων του εδάφους. Με μια ακόμη κατηφορική σήραγγα μήκους περίπου 50μ., το νερό του θαλάμου του πηγαδιού βγήκε με τη βαρύτητα στην επιφάνεια, στην κατάντη πλαγιά. Το νερό της τεχνητής αυτής πηγής μεταφέρθηκε με υπόγειο υδραγωγό στη βάση του χωριού, όπου κατασκευάστηκε κρήνη. Το χωριό υδρευόταν πλέον από την κρήνη αυτή, ενώ η παροχή ήταν αρκετά μεγάλη και σταθερή, ώστε επέτρεψε και τον ποτισμό των ζώων.

Τελικά, την επόμενη δεκαετία έγιναν μεγάλες γεωτρήσεις στον Αμαριανό και κατασκευάστηκε υδραγωγείο, που με δύο επάλληλα αντλιοστάσια ανέβαζε το νερό στο οροπέδιο και το έφερνε στο δίκτυο ύδρευσης του οικισμού. Παράλληλα, οι κτηνοτρόφοι εξακολουθούν να αντλούν νερό από τα δεκάδες πηγάδια στο χωριό και τα Φράκια για τα ζώα.

Επίδαυρος topoguide: Τα 20 πηγάδια στα Φράκια παραμένουν η κύρια πηγή ποτισμού των κοπαδιών

Η περιοχή Φράκια είναι ένα ευρύχωρο λιβάδι, 3 χλμ μακριά από το χωριό Αραχναίο. Το λιβάδι υπήρξε ο πυρήνας μιας μεγάλης κτηνοτροφικής εκμετάλλευσης, όπου έβοσκαν περίπου 10.000 μικρά ζώα. Το μειονέκτημα της τοποθεσίας ήταν η πλήρης απουσία επιφανειακών ή πηγαίων νερών. Οι κτηνοτρόφοι άνοιξαν στα Φράκια τουλάχιστον 20 μεγάλα πηγάδια, που στην ουσία είναι υπόγειες δεξαμενές συγκέντρωσης των ομβρίων μιας στενής ζώνης γύρω από το πηγάδι, τα οποία λόγω της χαλαρότητας του εδάφους, κατεισδύουν εύκολα και λόγω της μειωμένης πίεσης στον κενό χώρο του πηγαδιού, εισρέουν ως αναβλύσεις από τα τοιχώματα.

Αραχναίο: πηγάδι στη Λάκκα Λούτσα, κοντά στο Καλοβούνι (Ανατ. Αραχναίο)

Σήμερα, στα Φράκια δεν απομένουν παρά λίγες χιλιάδες ζώα, τα οποία ποτίζονται ακόμα από τα πηγάδια, από τα οποία το νερό αντλείται ακόμα με κουβάδες.

Κείμενο και φωτογραφίες: Τ. Αδαμακόπουλος

topoguide greece

ΟΔΗΓΟΣ ΤΗΣ ΕΠΙΔΑΥΡΟΥ

Φωτογραφίες και περιγραφές για τα πηγάδια και τις στέρνες του Αραχναίου περιλαμβάνονται στον οδηγό Επίδαυρος topoguide, το μοναδικό ξεναγό για την περιοχή.

Ο οδηγός είναι διαθέσιμος για συσκευές Android ως μία απο τις δεκάδες διαθέσιμες περιοχές της Ελλάδας, μέσα στη γενική εφαρμογή topoguide greece. Η Επίδαυρος περιλαμβάνεται στην ομάδα της Πελοποννήσου. Αποκτήστε τον οδηγό της Επιδαύρου ως in-app purchase μέσα από την εφαρμογή.

Ο οδηγός Επίδαυρος topoguide είναι επίσης διαθέσιμος για συσκευές iOS (iPhone και iPad) μέσα από την γενική εφαρμογή πεζοπορικών περιοχών Topoguide Greece. Αποκτήστε τον οδηγό της Επιδαύρου ως in-app purchase μέσα από την εφαρμογή.

Η εφαρμογή παρέχει ενεργητική πλοήγηση κατά μήκος των διαδρομών, καθώς και έναν πλούσιο οδηγό στη γεωγραφία, τη φύση και τον πολιτισμό της περιοχής.