Τα μονοπάτια του Πάρνωνα

Το μεγάλο πλάτος της ορεινής ζώνης, τα εκτεταμένα δάση, η μεγάλη απόσταση των οικισμών από την κορυφογραμμή και το περίπλοκο ανάγλυφο του Πάρνωνα συνηγορούν για ένα άβολο πεζοπορικό πεδίο. Πράγματι, οι ορειβατικές και πεζοπορικές διαδρομές που μπορεί να συνθέσει με βάση τα εναπομείναντα μονοπάτια και το δασικό οδικό δίκτυο είναι μάλλον λίγες, σε σχέση με το μέγεθος του βουνού.

Όντας ένας σημαντικό κρίκος του ορεογραφικού συστήματος της Πελοποννήου, ο Πάρνωνας διασχίζεται από δύο μεγάλες ορειβατικές διαδρομές, το Ευρωπαϊκό Μονοπάτι Ε4 και το Εθνικό Μονοπάτι Ο33. Και τα δύο ωστόσο βασίζονται στο οδικό δίκτυο και δεν έχουν ιδιαίτερη πεζοπορική αξία.

Ευρωπαϊκό Μονοπάτι Ε4

Το Ευρωπαϊκό Μονοπάτι Ε4 φτάνει από τα Δολιανά στο βόρειο όριο του Πάρνωνα, κοντά στον Άγιο Πέτρο και διατρέχει τα δυτικά ανάγλυφα, περνώντας από τα χωριά Καρυές, Βρέσθενα και Βουτιάνοι. Τα μονοπάτια της περιοχής έχουν καταστραφεί ή διασπαστεί από το νεώτερο οδικό δίκτυο και έτσι όλη η διαδρομή ακολουθεί χωματόδρομους. Διακρίνουμε τρία ημερήσια σκέλη, μήκους 11, 9 και 15 χλμ., που χρησιμοποιούν τα τρία πιο πάνω χωριά ως σταθμούς διαμονής.

Εθνικό Μονοπάτι Ο33

Το Εθνικό Μονοπάτι Ο33 αποτελεί ένα κατά κάποιο τρόπο παρακλάδι του Ε4. Αποκλίνει από τον κορμό του Ε4 στον Άγιο Πέτρο, περνά από την μονή Μαλεβής, φτάνει στο καταφύγιο του ΕΟΣ, διασχίζει τον Πάρνωνα και φτάνει στον Κοσμά. Μόνο το τμήμα από τη μονή Μαλεβής μέχρι το καταφύγιο ακολουθεί μονοπάτι: όλη η υπόλοιπη διαδρομή συμπίπτει με δρόμους, κυρίως χωματόδρομους, αλλά και αρκετό άσφαλτο. Συνολικά, πρόκειται για μια ατυχή όδευση, που δεν έχει πεζοπορικό ενδιαφέρον, παρόλο που περνά από ήσυχα δασικά τοπία.

• Άγιος Πέτρος-Καταφύγιο Πάρνωνα
• Καταφύγιο Πάρνωνα-Πλατανάκι
• Πλατανάκι-Κοσμάς

Ο διασκελισμός του Πάρνωνα

• Διασκελισμός Πάρνωνα

Βόρειος Πάρνωνας (καταφύγιο, Μαλεβή, Μεγάλη Τούρνα)

Με τις Μεγάλες Διαδρομές να είναι ... μικρού πεζοπορικού ενδιαφέροντας, το κύριο ορειβατικό ενδιαφέρον στον κυρίως Πάρνωνα περιορίζεται γύρω από δύο μείζονες πόλους του βουνού: το καταφύγιο του ΕΟΣ Σπάρτης, άλλοτε σημαντικός προκεχωρημένος σταθμός, και την κορυφή Μεγάλη Τούρλα, που με τις απότομες πλαγιές της και το κωνικό σχήμα της είναι όντως αρκετά εντυπωσιακή. Οι διαδρομές που οδηγούν στη βάση της Μεγάλης Τούρλας φτάνουν εδώ από τη Σίταινα, τη μονή Μαλεβής και το καταφύγιο του ΕΟΣ.

• Καφύγιο Πάρνωνα-Μεγάλη Τούρλα
• Μονή Μαλεβής-Μεγάλη Τούρλα
• Ξερόκαμπος-Μεγάλη Τούρλα
• Ξερόκαμπος-Κάστρο Ωριάς
• Άγιος Ιωάννης-Κάστρο Ωριάς
• Άγιος Ιωάννης-Καταρράκτης Λεπίδα
• Καφύγιο Δασαρχείου-Πρφ. Ηλίας

Διαδρομές στα Τζίτζινα

Μεγαλύτερο πεζοπορικό ενδιαφέρον φαίνεται να προκύπτει στην περίμετρο της κύριας κορυφογραμμής. Χάρη στις προσπάθειες τοπικών συλλόγων της Σπάρτης σηματοδοτήθηκε το 2010 ένα εκτεταμένο πεζοπορικό δίκτυο 16 διαδρομών στον Δυτικό Πάρνωνα, μέρος του οποίου διαρθρώνεται γύρω από τα Τσίτζινα, όπου έχουν συγκροτηθεί 7 διαδρομές, όλες ενδιαφέρουσες.

• Τζίτζινα-Μονή Αγίων Αναργύρων
• Τζίτζινα-Γόγκαινα-Μονή Αγίων Αναργύρων
• Τζίτζινα-Ανάληψη
• Τζίτζινα-Αγία Μαρίνα-Κελί
• Τζίτζινα-Κονιακίτη Βρύση
• Τζίτζινα-Κελί-Πευκιάς
• Τζίτζινα-Μεγαλαηλιάς
• Τζίτζινα-Άγιος Ιωάννης

Διαδρομές με βάση τη Βαμβακού

Η Βαμβακού είναι από τα πιο ζωντανά χωριά του Δυτικού Πάρνωνα. Από το χωριό ξεκινούν δύο διαδρομές, που συγκλίνουν στους Λογγούς: η διαδρομή από το Κάστρο και η διαδρομή από το σπηλαιομονάστηρο της Αγίας Κυριακής. Είναι και οι δύο καλά σηματοδοτημένες και καλά πατημένες. Η κοινή συνέχειά τους καταλήγει στο καταφύγιο του ΕΟΣ.

• Βαμβακού-κατ. Πάρνωνα 1
• Βαμβακού-κατ. Πάρνωνα 2

Διαδρομές στην Ανάληψη, το Βασαράς και τα Βέρια

• Μονή Αγίων Αναργύρων-Ανάληψη
• Βασαράς-Ανάληψη
• Βασαράς-Βέρια
• Βέρια-Μονή Αγίων Αναργύρων

Διαδρομές στην Καστάνιτσα, τη Σίταινα, τον Πραστό και τον Πλάτανο

Χάρη στο πολύ απόκρημνο ανάγλυφο στην περιοχή των χωριών Καστάνιτσα, Σίταινα, Πραστός και Πλάτανος, μεγάλο μέρος των παλιών κύριων συνδέσεων ανάμεσα στα χωριά παρέμεινε άθικτο κατά τη φάση διάνοιξης του νεότερου οδικού δικτύου. Έτσι τα παλιά καλντερίμια ανάμεσα στην Καστάνιτσα, τη Σίταινα, τον Πραστό και τον Πλάτανο, που σχηματίζουν ένα μικρό, σχεδόν γραμμικό, δίκτυο, είναι σε καλή κατάσταση και μπορούν να περπατηθούν ευχάριστα. Από τις τέσσερεις αυτές διαδρομές, η μόνη που έχει δεχθεί κάποια φροντίδα πρόσφατα - από τη Δασική Υπηρεσία - είναι η διαδρομή Καστάνιτσα-Πραστός, που είναι και το ωραιότερο μονοπάτι του Πάρνωνα. Είναι ίσως εύγλωττο ότι παρόλη την πολύχρονη δραστηριοποίηση τοπικών αναπτυξιακών και περιβαλλοντικών φορέων, τα μονοπάτια αυτά έχουν εγκαταληφθεί, αποστερώντας από την περιοχή έναν από τους ελάχιστους τουριστικούς πόρους.

Είναι επίσης γνωστή μια μεγάλη διάσχιση του φαραγγιού της Ζορμπανίτσας, που επιτρέπει την κατάβαση από τον Πλάτανο στον Άγιο Ανδρέα, μέσα από τη βατή κοίτη.

Οι διαδρομές γύρω από τα χωριά είναι οι παρακάτω (οι σύνδεσμοι οδηγούν στις σελίδες αναλυτικής παρουσίασης των διαδρομών):

• Καστάνιτσα-Πραστός
• Κάστρο (Καστάνιτσα)-Σίταινα
• Σίταινα-Μεγάλη Τούρλα
• Σίταινα-Πλάτανος
• Πλάτανος-Άγιος Αντρέας
• Πλάτανος-Καταρράκτης Λεπίδα

Νότιος Πάρνωνας

• Καλλιθέα-Ξεροπήγαδο-Κοσμάς
• Κοσμάς-Μονή Έλωνας
• Κύκλος στον Κάτω ΑηΓιώργη
• Κοσμάς-Κορυφή Μαζαράκι
• Κοσμάς-Προφήτης Ηλίας-Κοσμάς
• Λεωνίδιο-Προφήτης Ηλίας
• Λεωνίδιο-Βασκίνα

Caryatides Trails

Πρόσφατα οργανώθηκε και σημάνθηκε πολύ καλά ένα δίκτυο 7 διαδρομών γύρω από τις Καρυές, στο οποίο έχει δοθεί το όνομα Caryatides Trails. Οι διαδρομές είναι όλες κυκλικές και απευθύνονται σε ευρύτερο κοινό που ξεκινά την εξοικείωσή του με την πεζοπορία, συνεπώς είναι σχετικά εύκολες και σύντομες.

Πιο αναλυτικά, οι διαδρομές είναι οι εξής (οι σύνδεσμοι οδηγούν στις σελίδες αναλυτικής παρουσίασης των διαδρομών):

• 1. Το Μονοπάτι του Χωριού
• 2. Το Μονοπάτι των Βοσκών
• 3. Το Αρχαίο Μονοπάτι
• 4. Το Μονοπάτι του Νερού
• 5. Το Μονοπάτι του Δάσους
• 6. Το Μονοπάτι της Καστανιάς
• 7. Το Μονοπάτι της Βελανιδιάς

Κείμενο & φωτογραφίες: Τ. Αδαμακόπουλος