Χρούσα: μονοπάτια, ιστορία, εξυπηρετήσεις, διαδρομές
Αρκαδικά Μονοπάτια
Όρος Τετράζι
Τα χωριά του Λύκαιου
Η Χρούσα
Η τοποθεσία
Η Χρούσα, ένα από τα μικρότερα χωριά της περιοχής, είναι κτισμένο στο ομαλό πέρασμα ανάμεσα στο Χρουσαίικο Βουνό και το λόφο Μικροβουνάκι. Μαζί με το γειτονικό Νεοχώρι και το Τριπόταμο, βρίσκονται στα ΝΑ του ορεινού αναγλύφου του συμπλέγματος του Λύκαιου, τα δυο πρώτα κρυμένα και το τρίτο προβεβλημένο πάνω στις απαλές πτυχώσεις της επαφής του λεκανοπεδίου της Μεγαλόπολης με την ορεινή τοπογραφία. Ορεογραφικά, η θέση του χωριού ανήκει στα ανάγλυφα του Τετραζίου.
Η παλαιότερη γνωστή αναφορά του χωριού είναι των αρχών του 18ου αιώνα. Το ίδιο το όνομά του πιθανόν προέρχεται από παλιότερο τοπωνύμιο που σχετίζεται με τη σλαβική λέξη Krusha (αχλαδιά) και αναφέρεται στις πολλές αγριαχλαδιές (γκορτσιές) της περιοχής. Πρώτος οικιστής του χωριού θεωρείται ο Θ. Μπέχτος, από τη Μοστενίτσα της Ολυμπίας (σήμερα Ορεινή). Τοπικά, το χωριό λέγεται και "το Χρούσα" και η αναφορά σε αυτό συντάσσεται συνήθως ως "στου Χρούσα".
Η παλιά κρήνη του χωριού, έργο του Θ. Μπέχτου
Ο οικισμός είναι συνεκτικός, κρατώντας ωστόσο ελεύθερους χώρους γύρω από τα σπίτια. Στη νότια είσοδο έχει κατασκευαστεί μεγάλη μνημειακή κρήνη, ενώ λίγο πιο πάνω, στο γεωμετρικό κέντρο του χωριού και μέσα σε καλαίσθητο πλακόστρωτο χώρο, βρίσκεται ο ενοριακός ναός, αφιερωμένος στον Άγιο Γεώργιο. Πρόκειται για κτίσμα του 19ου αιώνα που διατηρεί το παλιό ξυλόγλυπτο τέμπλο και ενδιαφέρουσες αγιογραφίες. Δίπλα βρίσκεται το παλιό δημοτικό σχολείο, κτίσμα του 1913 που έχει ανακαινισθεί και μετατραπεί σε πνευματικό κέντρο.
Η κρήνη στο κέντρο του χωριού
Η παλιότερη βρύση της Χρούσας, αυτή που ύδρευε το χωριό μέχρι πρόσφατα, βρίσκεται πιο δυτικά, κοντά στη φυσική πηγή της περιοχής. Είναι μια μεγάλη καμαροσκέπαστη κρηνική κατασκευή που φέρει κτητορική πλάκα με το όνομα του δωρητή (Θ. Μπέχτος) και την χρονολογία 1910.
Λίγο πιο πέρα, σε μικρό ώμο, βρίσκεται το ξωκλήσι της Αγίας Τριάδας, όπου παλιότερα στις 5 Ιουνίου γινόταν τοπικό πανηγύρι. Έξω από το χωριό, στα ΒΑ βρίσκεται ο κοιμητηριακός ναός του Αγίου Κωνσταντίνου, ενώ μια ακόμα εκκλησία, της Αγίας Παρασκευής, βρίσκεται στην ΝΑ άκρη του χωριού.
Το χωριό αποσχολείτο και επιβίωνε με βάση το τυπικό τρίπτυχο της περιοχής: γεωργία-κτηνοτροφία-μετάξι. Οι καλλιέργειες περιλάμβαναν δημητριακά, καλαμπόκι και κηπευτικά, κτήματα με οπωροφόρα (αχλαδιές, μηλιές, αμυγδαλιές και καρυδιές), ενώ γύρω στο χωριό αναπτύσσονταν πολλές μουριές. Τέλος, κάθε οικογένεια διέθετε ένα τουλάχιστον αμπέλι στους αμπελώνες των περιοχών Ντουραμάνι, Μεγαμπέλι, Σιομπέτια και Άγιο Κωνσταντίνο.
Η πηγή στον Άγιο Σπυρίδωνα
Ο συνοικισμός Άρχοντας
Η εκκλησία του Αγίου Σπυρίδωνα στην περιοχή του παλιού οικισμού Βοϊβόντας
Δυτικά της Χρούσας, γύρω από την εκκλησία του Αγίου Σπυρίδωνα και τη γειτονική πηγή, συσπειρώθηκε μια μικρή ομάδα αγροικιών, ο Άρχοντας (Βοϊβόντας). Ο συνοικισμός καταστράφηκε στο σεισμό του 1965 και οι κάτοικοί του μετοίκησαν στη Χρούσα και τον Ίσαρη.
Το Χρουσαίικο Βουνό
Το Χρουσαίικο Βουνό είναι ένας εκτεταμένος, βραχώδης όγκος με πολλές κορυφούλες, που η ψηλότερη φτάνει τα 709 μέτρα. Οι θαμνώνες των πλαγιών του αποτελούσαν τον κύριο βοσκότοπο γιδοπροβάτων της Χρούσας, ενώ τα βοοειδή εκτρέφονταν στα τριγύρω λιβάδια.
Στο ψηλότερο σημείο όγκου λάμπει το εκκλησάκι του Προφήτη Ηλία.
Το σπήλαιο Παναγιά του Βράχου
Αποτύπωση του σπηλαίου της Παναγιάς του Βράχου στη Χρούσα (σχέδιο απο το δελτίο της ΕΣΕ)
Στο Χρουσαίικο Βουνό, σε υψόμετρο 700 περίπου μέτρων, σε απόσταση 400 σε μονοπάτι από το χωριό και κοντά στο ξωκλήσι του Προφήτη Ηλία, είναι γνωστό ευμεγέθες σπήλαιο με το όνομα Παναγιά του Βράχου. Το σπήλαιο εξερευνήθηκε το 1978 από την Ελλ. Σπηλαιολογική Εταιρεία (ΕΣΕ) και έλαβε ΑΣΠ 6548.
Από την περιγραφή του σπηλαίου, όπως δημοσιεύτηκε στο δελτίο της ΕΣΕ, μαθαίνουμε ότι ο σχηματισμός προσπελαύνεται από χαμηλό άνοιγμα, και συντίθεται από μακρύ διάδρομο και μεγάλη αίθουσα με διάκοσμο. Το συνολικό εμβαδόν της κοιλότητας υπολογίστηκε στα 300 τ.μ. και την εποχή εκείνη είχε προταθεί η τουριστική αξιοποίησή του.
Με βάση τοπικές παραδόσεις και μαρτυρίες, η σπηλιά είχε χρησιμοποιηθεί παλιότερα από τους ντόπιους ως καταφύγιο.
Πεζοπορία γύρω από τη Χρούσα
Η Χρούσα συνδέεται με την κυκλική πορεία των Αρκαδικών Μονοπατιών μέσω της διαδρομής Ίσαρης-Χρούσα, που τέμνει το σκέλος Ίσαρης-Καστανοχώρι.
Από το χωριό περνά επίσης το τοπικό σκέλος του Εθνικού Μονοπατιού Ο32 Ο32 Λυκόσουρα-Τριπόταμο.
Πληροφορίες: Δημήτρης Παπαθανασίου
Φωτογραφίες: Τ. Αδαμακόπουλος
topoguide Greece
ΟΔΗΓΟΣ ΣΤΑ ΑΡΚΑΔΙΚΑ ΜΟΝΟΠΑΤΙΑ
Ο οδηγός Αρκαδικά Μονοπάτια είναι διαθέσιμος για συσκευές Android μαζί με άλλες δεκάδες περιοχές της Ελλάδας, μέσα στη γενική εφαρμογή topoguide Greece. Η Αρκαδικά Μονοπάτια περιλαμβάνεται στην ομάδα της Πελοποννήσου. Αποκτήστε τον οδηγό Αρκαδικά Μονοπάτια ως in-app purchase μέσα από την εφαρμογή.
Ο οδηγός Αρκαδικά Μονοπάτια είναι επίσης διαθέσιμος για συσκευές iOS (iPhone και iPad) μέσα από την γενική εφαρμογή πεζοπορικών περιοχών topoguide Greece. Αποκτήστε τον οδηγό Αρκαδικά Μονοπάτια ως in-app purchase μέσα από την εφαρμογή.
Είναι πολύ ενδιαφέρον ότι το topoguide Greece έχει τη δυνατότητα ταυτόχρονης απεικόνισης πολλών περιοχών, επιτρέποντας έτσι την συνολική προβολή του αναλυτικού χάρτη όλης της Αρκαδίας και την εύκολη εναλλαγή των διαδρομών, των εκατοντάδων Σημείων Ενδιαφέροντος και των δεκάδων σελίδων του οδηγού με τις αναρίθμητες φωτογραφίες.