Αρκαδικά Μονοπάτια
Λύκαιο όρος

Τα χωριά του Λύκαιου

Το Στρογγυλό (Κάτω Κοτύλιο)

Η τοποθεσία

Το Στρογγυλό ή Κάτω Κοτύλιο είναι ένας μικρός, σήμερα παρόδιος, οικισμός σε χαμηλό υψόμετρο, στις ΒΑ υπώρειες του Λύκαιου. Αν και το Κάτω Κοτύλιο βρίσκεται ακριβώς κάτω από το χωριό Κοτύλιο, δεν αποτελεί κλώνο του ορεινού οικισμού αλλά αυτόνομο χωριό, εξέλιξη του παλαιότερου συνοικισμού Χάνια.

Πράγματι, στη μεγάλη πηγή Κεφαλόβρυσο του ρέματος Μάννα, παραπόταμου του Αλφειού, δίπλα στους εκεί νερόμυλους, λειτουργούσε επί Τουρκοκρατίας σταθμός (χάνι), που εξυπηρετούσε τα καραβάνια και τους ταξιδιώτες που μετακινούντο ανάμεσα στην Καρύταινα και την Ανδρίτσαινα, το άλλοτε τουρικό κεφαλοχώρι Φανάρι και τη δυτική Πελοπόννησο. Από τα Χάνια, ο παλιός δρόμος προς την Καρύταινα, ανηφόριζε προς τη θέση Σκαλίτσα, για να συνεχίσει μέσω των Στενών του Αγίου Αθανασίου, προς την Καρύταινα.

Σήμερα, ο συνοικισμός Χάνια, αν και ερειπωμένος, διατηρεί ακόμα κάποια κατοίκηση, ενώ σώζονται και τα κτίσματα των μύλων, καθώς και ένα πέτρινο γεφύρι. Ωστόσο, το μεγαλύτερο μέρος του Στρογγυλού έχει συσπειρωθεί παράλληλα με τον επαρχιακό δρόμο Καρύταινας - Ανδρίτσαινας. Στα ΒΑ του χωριού βρίσκεται ο αγροτικός συνοικισμός Πανταζαίικα, με 2-3 σπίτια και διάσπαρτα μαντριά και κτήματα. Πιο μακριά, ο απομονωμένος συνοικισμός Ανδριόπουλο βρίσκεται σε πλάτωμα πάνω από τις όχθες του Αλφειού.

Έκκεντρα από το παρόδιο αυτό τμήμα του οικισμού, που αριθμεί πρίπου 20 σπίτια, βρίσκεται και η ενοριακή εκκλησία του Αγίου Νικολάου, που είναι ταυτόχρονα και κοιμητηριακή. Οι άλλες εκκλησίες της περιοχής είναι ο Άγιος Αθανάσιος στα ομώνυμα Στενά, το ξωκλήσι του Αγίου Γεωργίου κοντά στα Πανταζαίικα, καθώς και τα ξωκλήσια του Αγίου Ανδρέα και της Γένεσης της Θεοτόκου στο Ανδριόπουλο.

Το χωριό υδρεύεται από τις πήγες Παλαιοχώρι (Αντώνη), Βρυσούλι και Σιγανιές, που τροφοδοτούν ισάριθμες κρήνες.

Τα γεφύρια του Στρογγυλού

Στην περιφέρεια του Στρογγυλού υπάρχουν πέντε πετρόκτιστα γεφύρια: του Κούκου, της Κουδένας, του Μαυρονερίου, του Μύλου και της Συκαμιάς.

Το πιο εντυπωσιακό από τα γεφύρια αυτά, το τοξωτό γεφύρι του Κούκου, είναι ένα από τα πιο σημαντικά τεχνικά έργα της εποχής του. Αποτελείται από μία ημικυκλική καμάρα ανοίγματος 25 μ., που στηρίζει ένα επίπεδο κατάστρωμα με πλευρικά στηθαία. Η κατασκευή του γεφυριού έπρεπε να αντιμετωπίσει την αδυναμία δημιουργίας ξυλότυπου ή σκαλωσιάς, καθώς το φαράγγι έχει μεγάλο ύψος και η κοίτη και οι όχθες είναι αποσπέλαστες. Έτσι, στήθηκε ένα πλέγμα υποστήριξης από σχοινί, κρεμασμένο από δέντρα. Οι εργασίες διήρκησαν 2 ολόκληρα χρόνια και ολοκληρώθηκαν το 1880.

Στενά Αγίου Αθανασίου - Ξεροκαρύταινα

Στα Στενά του Αγίου Αθανασίου έγινε την 27η και 28η Μαρτίου 1821 η πρώτη μάχη των Ελλήνων έναντι μεγάλης ομάδας Τούρκων του γειτονικού Φαναρίου, που μετακινούντο προς το κάστρο της Καρύταινας. Στη σύγκρουση πήραν μέρος αγωνιστές από τα γύρω χωριά, υπό την αρχηγία του Θεόδωρου Κολοκοτρώνη. Ήταν η πρώτη συγκροτημένη μάχη του 1821 και ενθάρρυνε τις νεοσύστατες στρατιωτικές μονάδες των Ελλήνων.

Πεζοπορία γύρω από το Στρογγυλό

Από το Στρογγυλό διέρχεται το πρώτο σκέλος της κυκλικής πορείας των Αρκαδικών Μονοπατιών, δηλαδή η διαδρομή Καρύταινα-Κοτύλιο.

Από το Στρογγυλό, μπορεί κανείς να πεζοπορήσει στον εγκαταλελειμένο δρομίσκο προς τα Στενά Αγίου Αθανασίου και μετά το ομώνυμο ξωκλήσι να φτάσει στο Βαρκό (Ξεροκαρύταινα).

Πληροφορίες: Γιάννης Γκιουμές
Κείμενο & φωτογραφίες: Τ. Αδαμακόπουλος