Τα μοναστήρια του Πηλίου

Η μονή Σουρβιάς

Ανατολικά του Κερασιώτικου ρέματος και μέχρι τις κορυφές του Πηλίου και ανάμεσα στο Φυτόκο και την Κάρλα απλώνεται μια ανώνυμη και άμορφη περιοχή που μοιάζει να ξέφυγε της προσοχής της Μεγάλης Ιστορίας. Ενώ έχει αξιόλογους αγροτικούς και απεριόριστους δασικούς πόρους, η ζώνη αυτή δεν εποικίσθηκε ποτέ συστηματικά: τα διάσπαρτα κτήματα και τα μικρά ξέφωτα μαρτυρούν ένα γαλαξία μικρών αγροτικών συνοικήσεων, που συχνά δεν ήσαν παρά η αγροικία μιας πυρηνικής ή μιας διευρυμένης οικογένειας.

Έτσι, στην μεγάλη αυτή αγροτική ζώνη δεν υπήρξε ποτέ κάποιος πυρήνας είτε ως εκδήλωση μιας κοινωνικότητας είτε ως κέντρο της οργάνωσης και της διάθεσης της παραγωγής.

Φαίνεται ότι οι κατάλληλες συνθήκες για τη συγκρότηση χωρικών πυρήνων ωρίμασαν μέσα στην Τουρκοκρατία. Τότε - κάπου στον 16ο αιώνα - δημιουργήθηκαν δύο μικροί πόλοι μέσα στο χάος των δρυοδασών και των θαμνώνων: η μονή Σουρβιάς και το μετόχι της Παναγιάς Λέστιανης - και τα δύο εξαρτώντο από την παλαιότερη και ισχυρή μονή Φλαμουρίου.

Η μονή Σουρβιάς κατέλαβε τα καλύτερο λιβάδι της ζώνης, ενώ παράλληλα απολάμβανε της προσφοράς των δύο πιο σημαντικών πηγών νερού της περιοχής. Το καθολικό είναι τρίκλιτος ναός αθωνικού τύπου, αφιερωμένος στην Αγία Τριάδα και βρίσκεται στο κέντρο ενός ψηλού, τετράγωνου περιβόλου. Η ισχυρή πύλη και η όλη χωροθέτηση της μονής παραπέμπει περισσότερο σε οχυρό παρά σε πνευματικό κέντρο.

Ωστόσο, χάρη στον εξοπλισμό της, η μονή αποτέλεσε στήριγμα και καταφύγιο των πληθυσμών της περιοχής. Αν και έκκεντρη η θέση είναι στρατηγικά σημαντική καθώς ελέγχει τον κύριο εσωτερικό δρόμο από το Βόρειο Πήλιο προς το Βόλο - ο ανατολικός δρόμος, από το Βένετο προς τη Ζαγορά μέσω των χωριών Μιντζέλα και Πουρί είναι μακρύτερος και το χειμώνα αβέβαιος.

Στην περιοχή της Σουρβιάς δόθηκε η πρώτη μεγάλη μάχη των Θεσσαλών εναντίον των Τούρκων, τον Ιανουάριο του 1878. Μετά από ηρωικό αγώνα και έξοδο των επαναστατών το μοναστήρι πυρπολήθηκε. Στη διάρκεια της κατοχής λειτούργησε και ως τυπογραφείο του αντιστασιακού αγώνα.

Η μονή Σουρβιάς είναι έρημη εδώ και πολλά χρόνια. Σήμερα το συγκρότημα ανήκει στην ηγουμενία της μονής Φλαμουρίου και γίνονται προσπάθειες για την αναστήλωσή του. Το καθολικό διατηρείται σε άριστη κατάσταση. Ο περίβολος, η πύλη και μέρος των κύριων άλλων κτισμάτων έχει αποκαστατεί, ενώ παραμένουν ερειπωμένα αρκετά βοηθητικά κτίσματα. Τέλος, έχει αποκατασταθεί η ύδρευση της μονής από την ανάντη πηγή, με τη βοήθεια νέας δεξαμενής.

Κείμενο και φωτογραφίες: Τ. Αδαμακόπουλος