Η χαράδρα της Γκούρας
Εθνικός Δρυμός Πάρνηθας: Ορνιθοπανίδα
Η χαράδρα της Γκούρας
Οι ορθοπαγιές του Άρματος και η τομή της Γκούρας
(πατήστε για μεγέθυνση).
Οι ορθοπαγιές του Άρματος και η τομή της Γκούρας
Η πιο μεγάλη χαράδρωση της Πάρνηθας είναι η χαράδρα της Γκούρας ή όπως προσδιορίζεται πλέον, κάνοντας χρήση του αρχαίου ονόματος της χαράδρας, ο Κελάδωνας. Η χαράδρα δημιουργείται από μια μεγάλη ρεματιά, που εκκινεί από την πηγή Γκούρα, τη μεγαλύτερη πηγή της Πάρνηθας. Η ρεματιά της Γκούρας είναι ο μακρύτερος και πιο σημαντικός υδάτινος άξονας της Πάρνηθας.
Η χαράδρα της Γκούρας μετά τις πυρκαγιές του 2023
(πατήστε για μεγέθυνση).
Η χαράδρα της Γκούρας μετά τις πυρκαγιές του 2023
Εκτός από μείζον φυσικό στοιχείο, το υδρολογικό σύστημα της Γκούρας έχει και μια σαφή ιστορική διάσταση, καθώς υπήρξε ο κύριος υδροδότης της Δυτικής Αττικής: ήδη από την Ενετοκρατία είχε κατασκευαστεί ένα μικρό φράγμα στο ύψος της μονής Κλειστών και ένας μακρύς αγωγός μετέφερε το νερό μέσω της Φυλής στα Λιόσια και συνεδεόταν με τον υδραύλακα του Κηφισού για να υδροδοτήσουν μαζί την Αθήνα.
Μετά το 1950, τα νερά της ρεματιάς της Γκούρας μειώθηκαν, καθότι η πηγή Γκούρα μαστεύτηκε και μέρος της παροχής μεταφέρθηκε με ένα σύστημα από σωλήνες και φρεάτια στη Φυλή για τις ανάγκες ύδρευσης της κώμης. Το έργο αξιοποιεί τις ιδιότητες των κλειστών αγωγών και, αν και χρησιμοποιεί αποκλειστικά φυσική ροή, καταφέρνει να υπερπηδήσει τις υψομετρικές διαφορές που συναντά στο περίπλοκο ανάγλυφο της βόρειας όψης του Ταμιλθιού. Σήμερα το έργο είναι πλήρως λειτουργικό και μέρος του ορύγματός του αξιοποιείται ως πεζοπορικός άξονας.
Το αναθηματικό σπήλαιο της μονής Κλειστών, χαρακτηριστικό στοιχείο του βιοτόπου βραχοτσομπανάκων, βραχοχελίδονων και τοιχοδρόμων
Από την πηγή και μέχρι τη θέση Μεσονύχτι, το ρέμα σχηματίζει μια στενή κοιλάδα, που σταδιακά παραλαμβάνει και άλλες απορροές και βαθαίνει. Γύρω από το Μεσονύχτι, δηλαδή την περιοχή που τέμνει ο δασικός δρόμος Πηγή Φυλής-Κλημέντι-Κυρά-Ξενία, το περιβάλλον της ρεματιάς πλουτίζεται από πολλά στοιχεία, που άλλα σχετίζονται άμεσα με την υδρολογία της (πηγές, ρεματιές), ενώ άλλα συμπληρώνουν το οικοσύστημα με σημαντικούς βιοτόπους, όπως το λιβάδι Καλύβα Καλογήρου, ένα μεγάλο μικτό τοπίο καλλιεργειών, οπωρώνων και βοσκοτόπων μέσα στο δάσος.
Οι ελιγμοί του δρόμου Φυλή-Δερβενοχώρια προσφέρουν
ιδανικές θέσεις παρατήρησης των μεγάλων πουλιών του φαραγγιού της Γκούρας
Από το Μεσονύχτι και μέχρι και τη μονή Κλειστών, η χαράδρα γίνεται ένα πολύ βαθύ φαράγγι, με πλάτος που φτάνει τα λίγα μέτρα και απόκρημνη κοίτη, που περιλαμβάνει πολλές μικρές πτώσεις. Ακολουθώντας τον άξονα ενός μεγάλου γεωλογικού ρήγματος, το ρέμα αποκόπτει το βραχίονα του Άρματος από τον κύριο όγκο των ανατολικών κορυφών. Κατάντι της μονής Κλειστών, η χαράδρα πλαταίνει και γίνεται βατή. Στο ύψος της Φυλής, στη θέση Διπόταμα, συμβάλει με το ρέμα της Θοδώρας και ο κοινός ρους καταλήγει τελικά στο Θριάσιο Πεδίο, όπου και διαχέεται.
Βραχοχελίδονο (Ptyonoprogne rupestris) στο σπηλαιώδες ναΐδριο της μονής Κλειστών
Συνοπτικά, η χαράδρα της Γκούρας και οι γειτονικές ζώνες (Άρμα, Ταμίλθι, Πέτρα Θοδώρα και χαράδρα Θοδώρας) προσθέτουν στην Πάρνηθα τη διάσταση του μεγάλου βουνού, με στοιχεία που λείπουν από τον κεντρικό όγκο. Σε ότι αφορά την ορνιθοπανίδα, αυτό εκφράζεται με συνθήκες και ευκαιρίες που μπορούν να προσεκλύσουν σπάνια αρπακτικά όπως ο Χρυσαετός και ο Πετρίτης, πουλιά των ορθοπλαγιών, όπως ο Τοιχοδρόμος, ο Βραχοτσομπανάκος και το Βραχοχελίδονο και εν γένει είδη των αδιατάρακτων ζωνών, όπως ο Κόρακας και ο Μπούφος.
Πετρίτης (Falco peregrinus)
Παράλληλα, θα δούμε είδη που σχετίζονται με τους μεγάλους βραχότοπους, όπως το Αγριοπερίστερο, η Βουνοσταχτάρα και ο Γαλαζοκότσυφας, αλλά και είδη της παρόχθιας βλάστησης, όπως το Ψευταηδόνι που το βρίσκουμε στην παρόχθια βλάστηση γύρω από την Καλύβα Καλογήρου.
Συνολικά έχουν αναγνωριστεί περί τα 60 είδη, αριθμός που θα μπορούσε να ήταν μεγαλύτερος αν η περιοχή είχε ερευνηθεί καλύτερα.
Μπούφος (Bubo bubo)
Προσπέλαση
Εξερευνώντας τη χαράδρα της Γκούρας
Η νότια πλευρά της χαράδρας διατρέχεται από τον υδραγωγό της Γκούρας, ο οποίος αποτελεί τμήμα της πεζοπορικής διαδρομής Φυλή-Σπήλαιο Πανός. Η ωραία αυτή διαδρομή μας επιτρέπει να εξερευνήσουμε όλο το φυσικό πλούτο της χαράδρας.
Τέλος, από τις πηγές της Φυλής ξεκινά ο δασικός δρόμος που άλλοτε εξυπηρετούσε τις στάνες και τις ρητινοσυλλογές της Βόρειας Πάρνηθας. Οι δραστηριότητες αυτές έχουν σταματήσει πλέον και ο δρόμος είναι κλειστός για οχήματα: συνεπώς η ορνιθολογική εξερεύνηση της βόρειας πλευράς της χαράδρας θα πρέπει να γίνει με τα πόδια (ή με ποδήλατο).
Πάρνηθα topoguide
Τα πουλιά της Πάρνηθας
Ο οδηγός Πάρνηθα topoguide προτείνει διαδρομές birdwatching στα μείζονα τοπία του βουνού, δηλαδή το ελατόδασος της Σκίπιζας, τη Μόλα, το Ξερολίβαδο, το Λημικό, το Τατόι, τη χαράδρα της Γκούρας και το οροπέδιο των Σκούρτων. Σε κάθε περιοχή, η εφαρμογή προτείνει μια διαδρομή περιήγησης, πάνω στην οποία κάνει ενεργητική πλοήγηση και επισημαίνει τις θέσεις όπου ο παρατηρητής μπορεί να εντοπίσει τα πιο ενδιαφέροντα είδη.
Ο οδηγός Πάρνηθα topoguide είναι διαθέσιμος για συσκευές Android από το Play Store.
Ο οδηγός Πάρνηθα topoguide είναι επίσης διαθέσιμος για συσκευές iOS (iPhone και iPad) μέσα από την γενική εφαρμογή πεζοπορικών περιοχών Topoguide Greece. Προμηθευτείτε τον οδηγό της Πάρνηθας ως in-app purchase μέσα από την εφαρμογή.