Κάστρα και πύργοι της ΝΑ Πελοποννήσου

Η ζώνη από το Χάρακα, έως τη Μονεμβάσια και μέχρι τα Βάτικα και το Μαλέα, παρατάσσει μια σχετικά εύπορη ενδοχώρα πίσω από μια ευάλωττη ακτογραμμή.

Η ίδια η Μονεμβάσια, προικισμένη με τα μοναδικά αμυντικά χαρίσματά της, αποτελούσε τον ασφαλέστερο πόλο της περιοχής. Ωστόσο, οι μικρές χερσαίες οικονομίες των χωριών, απλωμένες πίσω από μια σποραδικά κατοικημένη ακτογραμμή, ήσαν εξαιρετικά εκτεθειμένες στην πειρατεία και την επιβουλή. Οι βασικές στρατηγικές αντιμετώπισης των συνεπειών μιας απόβασης εχθρικών δυνάμεων ήταν η κρυπτικότητα, η έγκαιρη προειδοποίηση και η καταφυγή.

Οι πιο πάνω ανάγκες καλύφθηκαν με το τρίπτυχο διάσπαρτη κατοίκηση, εποπτεία και οχύρωση. Έτσι τα χωριά κρύφτηκαν σε θέσεις ακόμα και φυσικά μειονεκτικές, ενώ οι ντόπιοι επένδυσαν στην ακτή στην κατασκευή πύργων παρακολούθησης και στην ενδοχώρα στη δημιουργία ακροπόλεων, κάστρων και κρυσφήγετων.

Τα αποτελέσματα και τα σημάδια των στρατηγικών αυτών είναι ολοφάνερα ακόμα και σήμερα: πολλά χωριά είναι απομακρυσμένα, επικρεμάμενα σε πλαγιές μεγάλης κλίσης, χωρίς νερό και με δύσκολη οδική πρόσβαση ακόμα και σήμερα. Τριγύρω, κάθε φυσικά αμυντική θέση έχει μετατραπεί σε σπηλαιοεκκλησιά, "καταφύγγι" ή ασκηταριό, ενώ και τα μοναστήρια βρίσκονται σε εντελώς απροσπέλαστες τοποθεσίες. Τέλος, στην ακτογραμμή κτίστηκαν οι περιβόητες βίγλες, οι πύργοι-φρυκτωρίες παρακολούθησης και ειδοποίησης.

Χαρακτηριστική περίπτωση είναι η ακτή ανάμεσα στην Ελιά και τη Σκάλα Ελαφονησίου και η θέση των πύργων Ελιάς, Κουλεντιανού και Φονιά. Η ζώνη αυτή είχε - και έχει - ελάχιστη ανθρώπινη παρουσία και ήταν καταλληλότατη για μια "αόρατη" απόβαση πειρατών.

Από την άλλη, οι θέσεις των τριών πύργων θυμίζει την τοπογραφία των γενουατικών πύργων της Χίου, που είχαν ως κύριο σκοπό την αποτροπή εξαγωγής του βασικού πλουτοπαραγωγικού πόρου του νησιού - της μαστίχας. Εδώ βέβαια δεν υπάρχει κάτι αξιόλογο να εξαχθεί - τα σιδηρούχα κοιτάσματα του Αγίου Ελισσαίου είχαν χαμηλή αναλογία αξίας/βάρους. Ωστόσο, το ερώτημα παραμένει: έχουμε να κάνουμε με απλά "μάτια" προς το πέλαγος ?

Κάστρα και πύργοι στη Μονεμβάσια

Κάστρο Μονεμβάσιας

H Μονεμβάσια υπήρξε μια από τις πιο σημαντικές καστροπολιτείες της Ελλάδας. Ο οχυρωμένος οικισμός ιδρύθηκε από τους βυζαντινούς στα τέλη του 6ου αιώνα για να προσφέρει καταφύγιο από τις χερσαίες και θαλάσσιες επιδρομές στους κατοίκους της πλούσιας ζώνης γύρω από την Επίδαυρο Λιμηρά.

Η οργάνωση του κάστρου και του οικισμού υπακούει στην τοπογραφία, που υπαγορεύει τη χωροθέτηση της Γέφυρας, τη θέση της Κάτω και της Επάνω Πόλης και τη δομή του καθευατό Κάστρου. Όλα τα μέλη του τετραπτύχου είναι οχυρωμένα, σε βαθμό που η χρηστική οικοδομική και τα αμυντικά στοιχεία ξεχωρίζουν αναπαίσθητα.

Από τη χέρσο, ξεκινάμε πρώτα από τη Γέφυρα. Η στενή λουρίδα γης, που έδωσε το όνομα στο βράχο (Μονεμβάσια = μόνη έμβαση, μοναδικός τρόπος προσπέλασης) οδηγεί στη βράχινη ζώνη και μετά από λίγο στην αθέατη από τη στεριά Κάτω Πόλη.

Η Κάτω Πόλη προστατεύεται από τείχος, που ενώνει το αδιάβατο της θάλασσας με το άβατο του βράχου. Σαν πραγματικό οχυρό, η Κάτω Πόλη έχει μια κεντρική πύλη, μια προστατευμένη δίοδο προς τη θάλασσα (το λεγόμενο Πορτέλλο), μια πύλη προς την ανατολική ακτή και μια πύλη προς τα πάνω.

Από την τελευταία αυτή πύλη ξεκινά η άνοδος προς την Επάνω Πόλη. Η ίδια η διαδρομή προς τη στέψη του βράχου είναι άλλη μία "μόνη έμβαση" και αποτελεί μέρος του αμυντικού εξοπλισμού της Μονεμβάσιας. Η είσοδος στο πλάτωμα του βράχου γίνεται από μια στενή πύλη προς μια καλά ελεγχόμενη δίοδο. Εδώ βρίσκεται η οικία του διοικητή της πόλης κατά την Ενετοκρατία, ενώ λίγο ψηλότερα στέκεται ο επιβλητικός ναός της Αγίας Σοφίας. Η Επάνω πόλη ήταν ένας αρκετά μεγάλος και καλά οχυρωμένος χώρος, με φυλάκεια, στρατιωτικές εγκαταστάσεις και αρχοντόσπιτα.

Το κάστρο καταλαμβάνει όλο το επίπεδο μέρος της στέψης του βράχου. Το τείχος έχει τραπεζοειδές σχήμα με πύργους σε κάθε γωνία του. Το μεγαλύτερο μέρος της οχύρωσής του καλύπτεται από το φυσικό βράχο.

Πύργος Παλαιάς Μονεμβάσιας

Απέναντι - βόρεια - από το βράχο της Μονεμβάσιας, σε όρμο με νότιο προσανατολισμό, βρίσκεται ο μικρός οικισμός της Παλιάς Μονεμβάσιας. Καθώς η υπόλοιπη ακτογραμμή της Επιδαύρου Λιμηράς είναι αλίμενη, το προστατευμένο λιμανάκι είχε μεγάλη σημασία για την περιοχή και εποπτευόταν από ψηλό ορθογώνιο πύργο.

Ο πύργος έχει καταρρεύσει και διατηρείται ερειπωμένη μόνο η βορεινή όψη του. Από τα λίγα κατασκευαστικά χαρακτηριστικά που διακρίνονται σήμερα, φαίνεται ότι ανήκει στην περίοδο της Ενετοκρατίας.

Οχύρωση στις Κλίσιζες

Μικρή οχύρωση από αργολιθοδομή σε βραχώδη έξαρση με επίπεδη στέψη, στην περιοχή Κλίσιζες, στο δρόμο από την Παλαιά Μονεμβάσια προς το Γέρακα.

Είχε οχυρωθεί κυρίως η ΒΑ πλευρά, που δεν προστατεύεται από βράχια. Στη ΒΔ πλευρά του λόφου υπάρχει μεγάλο βάραθρο, που κάνει την προπέλαση αδύνατη.

Τα υλικά και ο τρόπος δόμησης δεν επιτρέπουν τη χρονολόγηση του μικρού αυτού παρόδιου οχυρού.

Κάστρα και πύργοι στους Μολάους

Παλιόπυργος Μολάων

Ερειπωμένο οχυρό κτισμένο σε αντέρεισμα του φαραγγιού του Λάρνακα. Θεωρείται ένα από τα οχυρά που κατασκεύασαν οι Δεσπότες του Μυστρά (τα άλλα είναι της Ζαραφώνας και της Σοχάς). Κτίστηκε ανάμεσα στα τέλη του 14ου και τις αρχές του 15ου αιώνα.

Βίγλα Μολάων

Μεγάλη οχύρωση σε αντέρεισμα της κορυφής Στρογγύλα. Το αντέρεισμα είναι φυσικά προστατευμένο με μεγάλες και κάθετες ορθοπλαγιές από τις τρεις πλευρές και το τείχος καλύπτει κυρίως τη βόρεια πλευρά.
Το τείχος είναι κατασκευασμένο με αργολιθοδομή και η χρονολόγησή του είναι αβέβαιη. Επιπλέον, φαίνεται ότι χρησιμοποιήθηκε εκ των υστέρων για διάφορες χρήσεις, όπως για κτηνοτροφική εγκατάσταση, δεχόμενο παρεμβάσεις που επίσης δεν μπορούν να χρονολογηθούν.
Το κύριο πλεονέκτημα της θέσης είναι η άπλετη θέα προς τον ελαιώνα των Μολάων και φαίνεται ότι η κύρια χρήση του οχυρού ήταν η επίβλεψη του ευάλωττου κάμπου.

Παλιόκαστρο Ασωπού

Φυσικά οχυρωμένος χώρος στη στέψη περιτοιχισμένου από βράχια κολουροκωνικού υψώματος στα ανατολικά της Πλύτρας (αρχαίος Ασωπός). Η πρόσβαση στο ύψωμα γίνεται με μονοπάτι που περιτρέχει τη βάση και την ανατολική, βατή πλευρά της ασβεστολιθικής έξαρσης. Το τελευταίο μέρος της ανάβασης γίνεται σε λαξεμένη και κτιστή "σκάλα".

Πάνω στο πλάτωμα διακρίνονται λείψανα τείχους και πύργου. Η θέση έχει εξαιρετική θέα στην ακτογραμμή και τον κάμπο των Μολάων και οπτική επαφή με τον πύργο της Ελιάς και του Φονιά. Στη νότια πλευρά του βράχου διατηρείται ισχυρή οχύρωση με αρχαίους λίθους που οριοθετεί μια ασφαλή ζώνη με σπηλαιώδεις σχηματισμούς.

Στο ξεκίνημα του μονοπατιού σώζεται (και χρησιμοποιείται ακόμα) καμαροσκέπαστη μεσαιωνική δεξαμενή συλλογής νερού.

Κάστρα και πύργοι στα Βάτικα

Το Κάστρο των Βατίκων

Το κάστρο των Βατίκων είναι κτισμένο στην κορυφή απόκρημνου υψώματος πάνω από τη Νεάπολη και στο δρόμο προς την ορεινή πύλη ανάμεσα στα χωριά Μεσοχώρι και Φαρακλό. Το σημείο ελέγχει στρατηγικά το Λακωνικό κόλπο και την ευρύτερη χερσαία ζώνη. Το οχυρό λέγεται και Κάστρο της Αγίας Παρασκευής ή Κάστρο Μεσοχωρίου.

Δεν είναι ασφαλές το πότε κατασκευάστηκε το κάστρο, φαίνεται ωστόσο ότι η ίδρυσή του σχετίζεται με την εγκατάσταση στα Βάτικα ευγενών από τη Μονεμβάσια, σε εκτάσεις που τους παραχώρησε ο Γουλιέλμος Βιλλεαρδουίνος, ως αντάλλαγμα για την παράδοση της πόλης τους. Η περιοχή πέρασε σε βυζαντινά χέρια μέχρι την κατάληψή της από τους Οθωμανούς Τούρκους (1460). Το κάστρο φαίνεται ότι υπήρχε ήδη εκείνη την περίοδο και μέχρι τις αρχές του 19ου αιώνα άλλαζε κύριο, μαζί με την περιοχή, περνώντας διαδοχικά από τον ενετικό στον οθωμανικό έλεγχο.

Το Κάστρο των Βατίκων αποτελεί σήμερα ένα από τα πιο σημαντικά οχυρά της ΝΑ Πελοποννήσου και είναι επισκέψιμο. Η πρόσβαση γίνεται από τη βόρεια πλευρά, όπου και η εκκλησία της Αγίας Παρασκευής. Διατηρούνται και έχουν αναστηλωθεί το προτείχισμα και δύο οχυρωματικοί περίβολοι, που προστατεύουν μια σειρά ερειπίων εκκλησιών και οικιών.

Πύργος Παντάνασσας

Η επιρροή της οχυρωμένης Μονεμβάσιας στη βυζαντινή περίοδο απλωνόταν σε όλη τη ζώνη από τα Βάτικα μέχρι τα όρια της Μάνης και του Μυστρά. Το οδικό δίκτυο που συνέκλινε στο έκκεντρο αυτό κάστρο φιδοσερνόταν στο λαβυρινθώδες ανάγλυφο της ΝΑ Πελοποννήσου, περνώντας από τους ενδιάμεσους οικισμούς, που και αυτοί ήσαν αγκιστρωμένοι σε θέσεις αμυντικές ή κρυπτικές. Κατά διαστήματα, μέσα στην περίπλοκη και ελάχιστα εξορθολογισμένη αυτή γεωγραφία, κτίζονταν φρούρια και εποπτικοί πύργοι, με σκοπό τη διατήρηση της ασφάλειας των διαβάσεων και την καταφυγή των ταξιδιωτών. Ένα από τα οχυρά αυτά είναι και ο υστεροβυζαντινός πύργος της Παντάνασσα, που στην εποχή του λεγόταν Πύργος του Ελικοβουνού.

Ο πύργος της Παντάνασσας είναι μια απλή βίγλα ορθογώνιας κάτοψης 6x4 μ. με δύο ορόφους. Οικοδομικά είναι τυπικό μέλος των υπαίθριων πύργων του 14ου αιώνα και έχει κτιστεί με αργούς λίθους, με ξύλινα σενάζια και άφθονη κονία. Σήμερα σώζεται σε ύψος έως 4.5 μ.

Η θέση του καθορίστηκε από τη γεωμετρία του οδικού δικτύου ανάμεσα στη Μονεμβάσια και τα Βάτικα και συγκεκριμένα του κλάδου που περνούσε από το Εληνικό προς την Παντάνασσα και την Κρυόβρυση (παλιά Γερουμάνα). Μεταγενέστερα, οι ντόπιοι ενέταξαν τον πύργο στο φάσμα της τοπικής μυθολογίας και τον αποκαλούν «πύργο της Βασιλοπούλας», σχετίζοντάς τον με τις πριγκήπισσες της εποχής του αυτοκράτορα Ανδρόνικου Β’ Παλαιολόγου.

Ο πύργος του Φονιά

Ο Πύργος του Φονιά είναι κτίσμα της Β' Ενετοκρατίας (1690-1715).

Βρίσκεται στο ψηλότερο σημείο της μύτης του ακρωτηρίου Λυριώτικο και εποπτεύει τον εύτρωτο όρμο της Ξυλής και τη βόρεια πλευρά της ακτής των όρμων Μαραθιάς και Λίμνες. Από τη θέση του αντικρύζει τον Κουλεντιανό πύργο και είναι εφικτό να του μεταβιβάσει μηνύματα με καπνό ή σινιάλα.

Ο πύργος έχει τετράγωνη κάτοψη με πλευρά 4.20 μ., φτάνει σε ύψος 7.50 μ. και διατηρείται σε καλή κατάσταση. Εξωτερικά έχει αρκετά ανοίγματα, όπως ζεματίστρες, πολεμοθυρίδες και τυφεκιοθυρίδες. Εσωτερικά χωρίζεται με πατώματα από ισχυρές καμάρες σε δύο ορόφους, ενώ και το βατό δώμα προστατεύεται από χαμηλό στηθαίο.

Ο Κουλεντιανός πύργος

Όπως και ο πιο πάνω πύργος του Φονιά, ο Κουλεντιανός πύργος δεν ήταν κατά βάση αμυντικός πύργος - δεν υπάρχει κάτι να προστατεύσει - αλλά οχυρό παρατηρητήριο και φρυκτωρία.

Από το ψηλό σημείο του ακρωτηρίου Κουλέντι, όπου είναι κτισμένος, εποπτεύει την ακτή του Μαραθιά και των Λιμνών, έως και τη Σκάλα Ελαφονήσου. Η κρίσιμη πληροφορία της προσέγγισης εχθρών μεταδιδόταν με φωτιά στον πύργο του Φονιά, με τον οποίο είχε άμεση οπτική επαφή, αλλά κυρίως στο κάστρο των Βάτικων, μέσω των βιγλατορίων στα Βιγκλάφια.

Το κτίσμα χρονολογείται με σχετική βεβαιότητα στη Β' Ενετοκρατία (1690-1715).

Ο πύργος της Ελιάς

Ψηλός ορθογώνιος πύργος στο χωριό Ελιά. Ο πύργος είναι παρόμοιας οικοδομικής και σκοπού και της ίδιας εποχής με τον πύργο του Φονιά και τον Κουλεντιανό. Είναι κτισμένος σε πλάτωμα πάνω από το απότομο παράκτιο πρανές, που του προσδίδει επιπλέον ασφάλεια και καλύτερη εποπτεία.

Βίγλα Αγίου Κωνσταντίνου

Στη δισυπόστατη εκκλησία των αγίων Κωνσταντίνου και Κοσμά του Αιτωλού, σε ράχη με ανοιχτή θέα προς τα νότια, διατηρούνται λείψανα των ορθογώνιου μεσαιωνικού πύργου.

Η θέση είναι περίπου συμμετρική με τη θέση του Πύργου Παντάνασσας, ως προς τον παλιό (και νεότερο) άξονα επικοινωνίας της Μονεμβάσιας με τα Βάτικα, που περνούσε από το Ελληνικό (παλιότερα Κουλέντια) και την Κρυόβρυση. Η θέση του πύργου του Αγίου Κωνσταντίνου, ωστόσο, δεν εποπτεύει τον παλιό οδικό άξονα, αλλά την κοιλάδα του Αγίου Δημητρίου (προσβάσιμη από το χωριό Σκλαβούνα), μέσω της οποίας γινόταν η επικοινωνία με τη ζώνη του Κάμπου Νεάπολης - ενώ ο πύργος της Παντάνασσας επόπτευσε τη σύνδεση με την Ελίκα.

Αν και το ανάγλυφο είναι αρκετά περίπλοκο, φαίνεται ότι η Βίγλα Αγίου Κωνσταντίνου είχε οπτική επαφή με τον Κουλεντιανό πύργο (υποθέτοντας ένα ύψος κτίσματος+παρατηρητή στα 9 μ. περίπου). Η απόσταση ανάμεσα στους δύο πύργους είναι 6.7 χλμ. Η απόσταση από το κάστρο των Βάτικων είναι ακόμα μεγαλύτερη (10.5 χλμ.), αρκετά μεγάλη για οπτική επικοινωνία. Στις γύρω ράχες υπάρχουν καταλληλότερες θέσεις για οπτική διασύνδεση. Συνεπώς, ο ρόλος της Βίγλας Αγίου Κωνσταντίνου ως κόμβου στο πλέγμα επικοινωνιών με οπτικά μηνύματα δεν είναι προφανής. Ίσως να ήταν αμυντικός πύργος παλιάς μονής.

Η χρονολόγηση της βίγλας τοποθετείται προς το τέλος του 17ου αιώνα. Σήμερα σώζεται ατελώς μόνο ο πρώτος όροφός της. Αξιοσημείωτα, η πλευρά της έχει διάσταση 4.2 μ., ακριβώς όπως και οι παράκτιοι πύργοι Φονιά και Κουλεντίου.

Οχυρό Αη Γιάννη Βελανιδιών

Το οχυρό του Αη Γιάννη στα Βελανίδια είναι ένα από τα πολλά σπήλαια της περιοχής που χρησιμοποιήθηκαν για καταφύγιο κατά τις πειρατικές και χερσαίες επιδρομές στην περιοχή.

Η θέση είναι φυσικά οχυρή και ο αμυντικός εξοπλισμός συμπληρώνεται με τη στενή δίοδο και με ψηλό τείχος που οριοθετεί τον προστατευμένο και εν δυνάμει κατοικήσιμο χώρο του σπηλαίου. Η βραχοσκεπή, που στέγει την ευμεγέθη εκκλησία του Αγίου Ιωάννου, παρέχει ικανοποιητική προστασία από τα στοιχεία της φύσης.

Τόσο τα υλικά, όσο και η οικοδομική τεχνική της κατασκευής είναι αχρονολόγητα.

Γερμανικό Παρατηρητήριο Βελανιδιών

Το Γερμανικό Παρατηρητήριο κατασκευάστηκε κατά τον Β' Παγκόσμιο Πολέμο, σε δευτερεύον ύψωμα του όρους Κριθίνα, πάνω από το χωριό Βελανίδια, από τις δυνάμεις κατοχής, με επίταξη τοπικού εργατικού δυναμικού.

Ο ρόλος του ήταν εποπτικός και παρείχε καθοδήγηση στα γερμανικά πλοία και αεροπλάνα που διέχιζαν τυ Μυρτώο πέλαγος και την Κυθηραϊκή θάλασσα. Το κτίριο φιλοξενούσε σημαντικό τηλεπικοινωνιακό εξοπλισμό, μέσω του οποίου υποστήριζε τα σκάφη και αεροσκάφη, αλλά διαβίβαζε μηνύματα και προς τους νοτιότερους σταθμούς των Γερμανικών στρατευμάτων.
Φαίνεται ότι το παρατηρητήριο συμμετείχε στην πλοήγηση των αεροσκαφών που έλαβαν μέρος στην απόβαση στην Κρήτη.

Κάστρα και πύργοι στο Ζάρακα, το Χάρακα και τη Ρειχέα

Κάστρο Ζάρακα

Μεγάλος οχυρός χώρος της ύστερης αρχαιότητας με ασυνεχή χρήση στη ρωμαϊκή και τη βυζαντινή περίοδο.

Ο Ζάρακας είναι προικισμένος με ένα από τα πιο καλά προστατευμένα φυσικά λιμάνια της Πελοποννήσου. Ο όρμος μοιάζει με αυλάκι, που έχει σκαφτεί μέσα στην ασβεστολιθική μάζα, η οποία το καλύπτει από όλους τους πιθανούς ανέμους και καιρούς.

Στη βόρεια παρειά του όρμου, στην άκρη πλατιάς, βραχώδους χερσονήσου, αναπτύχθηκε κατά την ελληνιστική περίοδο η πόλη του Ζάρακα, οριοθετημένη με οχυρό περίβολο, μέσα στον οποίο υπήρχε ισχυρή ακρόπολη.

Το εξωτερικό τείχος και η ακρόπολη δεν κατάφεραν να σώσουν την αρχαία πόλη από την καταστροφή και την παρακμή. Ο Ζάρακας συνέχισε να κατοικείται στα ρωμαϊκά χρόνια, οπότε υψώθηκαν νέα κτίρια, έως και στο μέσο Βυζάντιο, εποχή στην οποία ανήκουν τα λείψανα τρίκλιτης βασιλικής και αμυντικών έργων. Σταδιακά, η σημασία του λιμανιού και κατ' επέκταση και του κάστρου, εξασθένησαν μπροστά στην άνοδο της Μονεμβάσιας, η στρατηγική αξία της οποίας αναδείχθηκε με τη βοήθεια των νεότερων οικοδομικών τεχνικών και κυρίως των πυροβόλων όπλων.

Κάστρο Ρειχέας

Ερειπωμένο οχυρό της υστεροβυζαντινής περιόδου. Επιβλέπει της θαλάσσια πρόσβαση στους όρμους Βαθύ Αυλάκι (Βλυχάδα) και Μπαλουκέρι, με σκοπό την αντιμετώπιση επιδρομών και την έγκαιρη ειδοποίηση των κατοίκων της Ρειχιάς.

Το οχυρό βρίσκεται στην κορυφή φυσικά οχυρού βράχου. Στο κέντρο του τειχισμένου χώρου έχει κτιστεί ξωκλήσι του Αγίου Δημητρίου. Διατηρούνται τα τείχη και λείψανα κτιρίων, ανάμεσα στα οποία και ανακαινισμένη βυζαντινή κινστέρνα. Στη βόρεια πλευρά, που είναι η πιο ομαλή, υπάρχει ένας ακόμα μεμονωμένος πύργος.

Παλιόχωρα Χάρακα

Τόσο η θέση, όσο και ο οχυρωμένος χώρος της Παλιόχωρας Χάρακα είναι εντυπωσιακός: πρόκειται για μια στενή βατή γλώσσα γης, κρεμάμενη κυριολεκτικά πάνω από ένα φαράγγι. Στην απόρθητη αυτήν τοποθεσία κρύφτηκε ένας ολόκληρος οικισμός, από τον οποίο διατηρούνται ορατά μέρος των τειχών και ένας ψηλός πύργος, πολλά ερείπια κτισμάτων, στέρνες και δύο ερειπωμένες εκκλησίες. Στο ακρότατο σημείο υψώνεται ο βυζαντινός ναός του Προφήτη Ηλία, όπου διατηρούνται τοιχογραφίες του τέλους του 14ου με αρχές του 15ου αιώνα.

Η ιστορία του οχυρού ξεκινά από τα τέλη του 9ου αιώνα, όταν συγκροτήθηκε παράκτιο παρατηρητήριο με φρουρά για την παρακολούθηση της ακτοπολοΐας και την έγκαιρη ειδοποίηση για την απόβαση πειρατών.

Το οχυρό απέκτησε τα τείχη που βλέπουμε σήμερα κάπου στον 13ο αιώνα. Σύντομα συσπείρωσε κατοίκους της περιοχής και αρκετούς αιώνες αργότερα έχει πλέον σχηματιστεί ένα μικρό χωριό, ο Χάρακας, που θα γνωρίσει συνεχή κατοίκηση από τον 13ο έως και τον 17ο αιώνα, οπότε οι κάτοικοι μετοικούν στη γειτονική λεκάνη, στο σημερινό Χάρακα, αφήνοντας το όνομα Παλιόχωρα στον οχυρό οικισμό.

Κείμενο και φωτογραφίες: Τ. Αδαμακόπουλος

Πληροφορίες : Καστρολόγος