Πέτρινα γεφύρια στην Ορεινή Ναυπακτία

Η Ορεινή Ναυπακτία είναι αυλακωμένη με βαθειές χαράδρες, όπου κατέβαιναν ορμητικά τα νερά των ατελείωτων βουνών. Οι μεγαλύτερες από αυτές τις τομές του αναγλύφου είναι εγκάρσιες στις βασικές γραμμές επικοινωνίας: Ακόμα και σήμερα, για να ανέβει κανείς από τη Ναύπακτο στην Κλεπά πρέπει να τμήσει τρία μεγάλα ρέματα, το Τυρνόρεμα, τον Κότσαλο και τον Εύηνο.

Αν με τα σημερινά μέσα, η ζεύξη ενός ποταμού δεν είναι παρά ένα απλό τεχνικό θέμα που αφορά την ειδική μονάδα που το σχεδιάζει και το υλοποιεί, τον 18ο αιώνα ο δρασκελισμός των χαραδρών ήταν μια πρόκληση της ευρύτερης κοινωνίας. Η διέλευση των ποταμών χωρίς γέφυρα ήταν επικίνδυνη και έθετε ένα μείζον εμπόδιο στην τροφοδοσία, την επιβίωση και εν τέλει τον εκπολιτισμό της ορεινής κοινωνίας. Έτσι, τα ποτάμια έπρεπε να γεφυρωθούν.

Πριν το πρόβλημα της κατασκευής του γεφυριού, το πρόβλημα της χωροθέτησής του ήταν σημαντικό και πολυπαραγοντικό. Το κάθε σημείο στο κάθε ποτάμι αξιολογείται με βάση πολλαπλές παραμέτρους: άνοιγμα της κοίτης, σταθερότητα των πρανών, βιαιότητα των πλημμυρικών νερών, χωρική σχέση με τα κέντρα του δικτύου επικοινωνιών. Η τελική θέση σηματοδοτεί στο χώρο την ισορροπία φυσικών, τεχνικών, κοινωνικών και οικονομικών μεγεθών.

Η κοινωνία της Ορεινής Ναυπακτίας δεν είχε την δυνατότητα να εγκαταστήσει τον αριθμό των γεφυριών του Ζαγορίου (περισσότερα από 90 μικρά και μεγάλα γεφύρια). Επιλέχθηκε η λύση της ελάχιστης κάλυψης και τα λιγοστά γεφύρια που γνωρίζουμε σήμερα είναι τα απολύτως απαραίτητα για την παραγωγική και πολιτιστική λειτουργία της περιοχής. Τα κυριότερα γεφύρια, πριν την διάνοιξη του νεώτερου οδικού δικτύου, είναι τα πιο κάτω:

• Το γεφύρι της Αρτοτίβας, μεσαιωνικό γεφύρι, σπουδαίο έργο επικοινωνίας με την περιοχή του Θέρμου
• Το γεφύρι στα Στενά του Εύηνου, το σημαντικότερο συγκοινωνιακό έργο της ανατολικής Ναυπακτίας
• Το γεφύρι της Κάτω Χώρας, μικρό μονότοξο γεφύρι
• Το Κεφαλογέφυρο, ιστορικό γεφύρι ζεύξης του Μόρνου
• Το γεφύρι της Αμπελακιώτισας στον Κάκαβο, στο μονοπάτι από την Ανω Χώρα προς την Αμπελακιώτισα
• Το γεφύρι της Γριάς στο Γρανιτσιώτικο ρέμα, σήμερα παραχωμένο από τα φερτά υλικά του ρέματος
• Το γεφύρι της Αμόρανης, κάτω από το σημερινό χωριό Καταφύγιο
• Το γεφύρι της Δορβιτσάς, ανάμεσα Δορβιτσά και Πλάτανο
• Το γεφύρι του Πόριαρη, στον Κάμπο Σίμου

Εκτός από τα γεφύρια που έχουν διασωθεί και είναι ορατά ή και λειτουργικά στις μέρες μας, είναι γνωστά μερικά ακόμα γεφύρια, που έστεκαν ακόμα στη θέση τους μέχρι πρόσφατα. Μερικά από αυτά τα γεφύρια είναι:

• Το γεφύρι Παλιοκαμάρα, στον Εύηνο, κάτω από την Αράχωβα
• Το παλιό γεφύρι κάτω από Ανθόφυτο, που λεγόταν επίσης 'γεφύρι της Γριάς', όπως και το νεώτερο, κοντά στο Μόρνο
• Η Καμάρα στα Φιδάκια, στον παλαιό δρόμο Θέρμου – Κόνισκας, κοντά στο χωριό Μάντρα,
• στο Μελισσάκι, στον Γιδομανδρίτη, στο μονοπάτι από την Κόνισκα προς τη Μελίγκοβα

Τέλος, όταν δεν υπήρχε, τεχνικά ή οικονομικά, η δυντατότητα κατασκευής γεφυριού, οι ευρηματικοί ντόπιοι κατέφευγαν σε λύσεις μικρότερου κόστους: ξύλινες πλωτές σχεδίες, κιβώτια κρεμασμένα από συρκατόσχοινα ή κρεμαστές γέφυρες. Διαβάστε στο σχετικό άρθρο για τις εραταριές, τα καρέλια και τις συρματογέφυρες στην Ορεινή Ναυπακτία.

Κείμενο και φωτογραφίες: Τ. Αδαμακόπουλος

Πως θα τα βρείτε

Φωτογραφίες και περιγραφές των κυριότερων γεφυριών της Ορεινής Ναυπακτίας περιλαμβάνονται στην εφαρμογή Ναυπακτία topoguide, που είναι διαθέσιμη τόσο για συσκευές Android, όσο και για συσκευές iOS (iPhone και iPad). Η εφαρμογή καθοδηγεί τον χρήστη να εντοπίσει το σημείο ενδιαφέροντος.