Μοναστήρια των Καμβουνίων

Περιοχή με στενή ενδοχώρα και ελάχιστα φυσικά χαρίσματα, τα Καμβούνια είδαν την μοναστική εποίκηση να οργανώνεται στον περίγυρό τους, στις δυσπρόσιτες γωνιές της κοιλάδας του Αλιάκμονα και στο δυτικό άκρο της Βουνάσας.

Τα σημαντικότερα μοναστικά συγκροτήματα των Καμβουνίων είναι οι βυζαντινές μονές Αγίου Νικάνωρα και Τουρνικίου και τα μεταβυζαντινά ιδρύματα της Ευαγγελίστριας Μπουνάσας και Γιαννωτών.

Η μονή Ευαγγελίστριας Μπουνάσας

Η ίδρυση της μονής Ευαγγελίστριας Μπουνάσας (ή Μπουνάσιας) τεκμηριώνεται από το 1601. Το καθολικό της πρώτης εγκατάστασης έχει ανακαινιστεί και η σημερινή μορφή του είναι συνδυασμός εργασιών που ολοκληρώθηκαν το 1816. Τα βοηθητικά κτήρια της μονής οικοδομήθηκαν από το 1763 έως και τις αρχές του 20ου αιώνα.

Το συγκρότημα έχει φρουριακό χαρακτήρα και περιβάλεται από ψηλό τοίχο, που έχει εν μέρει καταρρεύσει. Το μοναστήρι φωλιάζει σε ωραίο πλάτωμα με πηγές και εξαίρετη θέα στον κάμπο της Φλουριάς, δηλαδή την περιοχή πεδινού αλλά πολυσχιδούς αναγλυφου από την Άνοιξη και την Ανθρακιά έως την Παλιουριά (παλιά Ζμιάτσι).

Η μονή λειτούργησε ως γυναικεία μονή από την ίδρυσή της έως και το 18ο αιώνα, οπότε μετράπηκε σε ανδρώα. Περέμεινε ενεργή έως και το 1935 περίπου, οπότε και εγκαταλείφθηκε. Υπέστη ζημιές στη διάρκεια του Β ΠΠ και ερειπώθηκε. Σήμερα διατηρείται το συντηρημένο καθολικό και όλη η βόρεια πτέρυγα των κελιών με την πύλη. Τα κελιά στον όροφο έχουν ανακαινιστεί και είναι κατοικήσιμα.

Το καθολικό είναι τετρακιόνιος σταυροειδής ναός αθωνικού τύπου, δηλαδή με σχετικά ψηλό τρούλο και πλευρικούς χορούς. Εσωτερικά διατηρούνται τοιχογραφίες του 1850, έργο του αγιογράφου Ιωάννη από τον Άγιο Γεώργιο Γρεβενών, καθώς και το εξαιρετικής τέχνης ξυλόγλυπτο τέμπλο. Εξωτερικά σώζονται περίτεχνα λιθανάγλυφα στο θύρωμα και τους πλευρικούς χορούς.

κατείχε μεγάλη κτηματική περιουσία στην περιοχή και για ένα διάστημα οι μοναχοί λειτουργούσαν βιβλιοδετικό εργαστήριο.

Κείμενο και φωτογραφίες: Τ. Αδαμακόπουλος