Καστανοχώρι: μονοπάτια, ιστορία, εξυπηρετήσεις, διαδρομές
Αρκαδικά Μονοπάτια & Apollo Trails
Λύκαιο, Τετράζι, Μίνθη και κοιλάδα Νέδας
Τα χωριά του Λύκαιου
Το Καστανοχώρι
Η τοποθεσία
Η Κάπελη και ο βράχος του κάστρου Αγίου Γεωργίου Σκορτών
Πατήστε για μεγέθυνση
Κάτω από το χωριό απλώνεται η Κάπελη και στα όρια με τις Άνω Καρυές και του Κουρουνιού υψώνεται ο βράχος του κάστρου Αγίου Γεωργίου Σκορτών
Το Καστανοχώρι είναι ένα από τα μεγαλύτερα χωριά του ανατολικού Λύκαιου. Το χωριό απλώνεται σε μια υψομετρική ζώνη από τα 700 έως τα 750 μέτρα, γύρ από μια ομαλή και αδρή ράχη, καταμεσίς ενός ορεινού τοπίο και ψηλά πάνω από την κοιλάδα της Κάπελης. Η επικράτεια του χωριού φτάνει μέχρι τα όρια του Λύκαιου, της Λυκόσουρας, του Ισώματος και των Άνω Καρυών, ενώ από του Κουρουνιού χωρίζεται με τη βραχώδη κόψη του κάστρου Αγίου Γεωργίου Σκορτών.
Γενική εικόνα του οικισμού
Το χωριό παλαιότερα ονομαζόταν Κραμποβός, τοπωνύμιο που συναντάμε σήμερα στο προσωνύμιο του μοναδικού μοναστηριού της περιοχής. Το σημερινό όνομα αναφέρεται στο τοπικό καστανόδασος.
Αν και δεν υπάρχουν αναφορές για τη περίοδο συσπείρωσης του οικισμού, είναι γνωστό ότι στην ευρύτερη περιοχή είχαν συγκροτηθεί ήδη πριν τον 10ο αιώνα αγροτικοί συνοικισμοί στην Κάπελη, την Αγία Βαρβάρα, τη Μεγάλη Αράχωβα, τα Μαυρέικα, τη Μαυρίτσα, το Βασιλέικο, το Παλιοκάτουνο, την Παλιόχωρα κλπ.
Τα περισσότερα σπίτια είναι πετρόχτιστα, ξανακτισμένα μετά από καταστροφές που υπέστη το χωριό το 1825. Χάρη στην ευνοϊκή τοπογραφία, όλος ο οικισμός απολαμβάνει άπλετη θέα προς τα ανατολικά, εκεί όπου εκτείνονται οι τοπικοί γεωργικοί πόροι. Παρόλη τη σχετικά απομονωμένη θέση του, χάρη στη δυναμική δημογραφία του το Καστανοχώρι αποτελούσε μια αυτοτελή οικονομία στα ορεινά του Λύκαιου και έδινε ζωή σε αρκετά καταστήματα - παντοπωλεία, καφενεία, σιδηρουργείο, οινοπωλεία, κουρείο κλπ.
Βασική έγνοια των Καστανοχωριτών αποτέλεσε ήδη απο τα μέσα του 19ου αιώνα η εκπαίδευση των παιδιών τους. Έτσι το πρώτο σχολείο κτίστηκε το 1848 (!), μεταφέρθηκε σε μεγαλύτερο κτήριο στις αρχές του 20ου αιώνα και έφτασε να στέγει 190 μαθητές. Το σχολείο σταμάτησε τη λειτουργία του το 1970 και αρκετά χρόνια μετά μετετράπη σε κοινοτικό ξενώνα. Πάντως, παρόλα τα γυρίσματα των καιρών, η προσπάθεια των ντόπιων και ειδικά του τοπικού συλλόγου καταγομένων απέδωσε τα μέγιστα: από το Καστανοχώρι κατάγονται αρκετοί πνευματικοί άνθρωποι, με πιο γνωστούς το συγγραφέα Ηλίας Σιμόπουλος και τον Κυριάκο Σιμόπουλο, σημαντικό δημοσιογράφο και συγγραφέα πολλών βιβλίων, ανάμεσα στα οποία το τετράτομο "Ξένοι ταξιδιώτες στην Ελλάδα".
Σήμερα το Καστανοχώρι αποτελείται από τέσσερις συνοικίες, με τη μεγαλύτερη να καταλαμβάνει τον κεντρικό άξονα της ράχης, τις δύο άλλες, λιγότερο συνεκτικές, να απλώνονται σε προσήλιες θέσεις τριγύρω και την τρίτη να χαμηλώνει προς τη ρεματιά και τις εκεί πηγές. Στο κέντρο της κύριας συνοικίας βρίσκεται η ενοριακή εκκλησία της Παναγίας και ο τοπικός ξενώνας.
Ο ναός της Κοίμησης της Θεοτόκου στο Καστανοχώρι
Το μαρμάρινο διακοσμητικό σύμπλεγμα στο κεντρικό θύρωμα του ναού της Κοίμησης της Θεοτόκου
Η ενοριακή εκκλησία του Καστανοχωρίου είναι αφιερωμένη στην Κοίμηση της Θεοτόκου. Πρόκειται για μεγάλη μονόκλιτη βασιλική με δίρριχτη στέγη, κτισμένη το 1895. Το ιδιαίτερο στοιχείο του ναού είναι το μαρμάρινο διακοσμητικό σύμπλεγμα στο θύρωμα της βόρειας όψης, όπου εκτός από βυζαντινό θωράκιο, έχει ενσωματωθεί ανάγλυφη παράσταση με άγρια και ήμερα ζώα, η οποία απεικονίζει γρύπα και λιοντάρι που έχουν αιχμαλωτίσει βοοειδή.
Σύμφωνα με τους μελετητές, η ανάγλυφη παράσταση ανήκει στο εργαστήριο του χωριού Σάμαρι Μεσσηνίας (σήμερα Ελληνοεκκλησιά, λέγεται και Σαμαρίνα). Το συγκεκριμένο εργαστήριο ανέπτυξε ένα ιδιαίτερο καλλιτεχνικό ιδίωμα στα πλαίσια της ελλαδικής γλυπτικής του 12ου αιώνα και είχε τροφοδοτήσει με τα έργα του πολλά εκκλησιαστικά κτήρια της Πελοποννήσου, από τα οποία έχουν εντοπιστεί τουλάχιστον επτά. Θεωρείται ότι το έργο προέρχεται από βυζαντινό ναό της κοιλάδας της Κάπελης, μια περιοχή που φαίνεται πως γνώρισε ανάπτυξη κατά τους μεσοβυζαντινούς χρόνους.
Η Κάπελη
Ο νερόμυλος του Αγίου Κωνσταντίνου, στην Κάπελη
Κάτω από το χωριό και στην αγκαλιά μιας σειράς ογκωδών βραχιόνων κρύβεται η Κάπελη, μια εύφορη λεκάνη που είναι γνωστό ότι κατοικείτο από τα μέσα βυζαντινά χρόνια - ενδεχομένως από εδώ ξεκίνησε η εποίκηση της σημερινής θέσης του χωριού και είναι πολύ πιθανόν από κάποια υστεροβυζαντινή εκκλησία της Κάπελης να προέρχονται τα λιθανάγλυφα που βλέπουμε σήμερα στην είσοδο της ενοριακής εκκλησίας του Καστανοχωρίου.
Τα παλιά μονοπάτια που οδηγούσαν στην Κάπελη, αλλά και η ίδια η λεκάνη, είναι στολισμένα με πολλά πετρόχτιστα ξωκλήσια, ανάμεσα στα οποία ξεχωρίζουν της Παναγίας της Καψοχεροβολούς και της Παναγιάς Καμάρας. Κοντά στο ξωκλήσι του Αγίου Κωνσταντίνου κρύβεται ένας από τους νερόμυλους του χωριού.
Το ξωκλήσι του Αγίου Κωνσταντίνου στην Κάπελη
Η μονή Παναγίας Κραμποβού
Το κεντρικό κτήριο της μονής Παναγίας Κραμποβού
Στη βορινή πλευρά της κοιλάδας της Λυκόσουρας, μέσα στην κτηματική περιοχή του Καστανοχωρίου και απέναντι από το Χάνι Παγανού, κάτω από μεγάλο βράχο κρύβεται το συγκρότημα της έρημης πλέον μονής Παναγίας Κραμποβού.
Η μονή συγκροτείται σε δύο επίπεδα με το αρχονταρίκι, τα κελιά και τα βοηθητικά κτίσματα στο πρώτο επίπεδο, ενώ το καθολικό, όπου το Άγιο Βήμα είναι μέσα σε βράχινη κόγχη, να προσπελαύνεται από αμυντικό σύμπλεγμα εισόδου-πύλης. Η θέση είναι οχυρή και ο γύρω χώρος δεν έχει περίβολο ή άλλα αμυντικά στοιχεία. Στην κορυφή του βράχου, πάνω από τη μονή υψώνεται νεότερο περίοπτο καμπαναριό.
Ως περίοδος ίδρυσης της μονής αναφέρεται ο 12ος αιώνας, μια χρονολογική ένδειξη που σχετίζεται με την εποχή έντασης της εκκλησιαστικής οικοδομικής και της μοναστικής δραστηριότητας στην ευρύτερη περιοχή.
Η μονή είναι έρημη, αλλά καλά συντηρημένη. Δεν είναι επισκέψιμη.
Πεζοπορία γύρω από το Καστανοχώρι
Στη διαδρομή Ίσαρης-Καστανοχώρι
Από τα Καστανοχώρι διέρχονται δύο σκέλη της κυκλικής πορείας των Αρκαδικών Μονοπατιών, δηλαδή η διαδρομή Ίσαρης-Καστανοχώρι και η διαδρομή Καστανοχώρι-Ίσωμα Καρυών.
Πληροφορίες: Φωτεινή Σιμοπούλου
Κείμενο & φωτογραφίες: Τ. Αδαμακόπουλος
topoguide Greece
ΟΔΗΓΟΣ ΣΤΑ ΑΡΚΑΔΙΚΑ ΜΟΝΟΠΑΤΙΑ
Ο οδηγός Αρκαδικά Μονοπάτια είναι διαθέσιμος για συσκευές Android μαζί με άλλες δεκάδες περιοχές της Ελλάδας, μέσα στη γενική εφαρμογή topoguide Greece. Η Αρκαδικά Μονοπάτια περιλαμβάνεται στην ομάδα της Πελοποννήσου. Αποκτήστε τον οδηγό Αρκαδικά Μονοπάτια ως in-app purchase μέσα από την εφαρμογή.
Ο οδηγός Αρκαδικά Μονοπάτια είναι επίσης διαθέσιμος για συσκευές iOS (iPhone και iPad) μέσα από την γενική εφαρμογή πεζοπορικών περιοχών topoguide Greece. Αποκτήστε τον οδηγό Αρκαδικά Μονοπάτια ως in-app purchase μέσα από την εφαρμογή.
Είναι πολύ ενδιαφέρον ότι το topoguide Greece έχει τη δυνατότητα ταυτόχρονης απεικόνισης πολλών περιοχών, επιτρέποντας έτσι την συνολική προβολή του αναλυτικού χάρτη όλης της Αρκαδίας και την εύκολη εναλλαγή των διαδρομών, των εκατοντάδων Σημείων Ενδιαφέροντος και των δεκάδων σελίδων του οδηγού με τις αναρίθμητες φωτογραφίες.