Το κάστρο της Καρύταινας
Κάστρα και πύργοι της ΝΔ Αρκαδίας
Το κάστρο της Καρύταινας
Η βράχινη έξαρση και το κάστρο από τα νότια
Πατήστε για μεγέθυνση
Η βράχινη έξαρση και το κάστρο από τα νότια
Η Καρύταινα υπήρξε το μεγαλύτερο φρούριο της νότιας Γορτυνίας και της Μεγαλοπολίτιδας. Χάρη στην κομβική γεωγραφική θέση του, η ίδια η κώμη και το κάστρο ήλεγχαν τα περάσματα που συνέδεαν την Αρκαδία με τη Μεσσηνία και την Ηλεία και χάρη στην εξαιρετικά οχυρή τοπογραφία της τοποθεσίας ήταν το πιο ασφαλές οχυρό όλης της δυτικής Αρκαδίας.
Το κάστρο που βλέπουμε σήμερα είναι η ακρόπολη του οχυρωμένου συνόλου που περιλάμβανε και ολόκληρη την κώμη της Καρύταινας. Ο οικισμός απλώνεται σε απότομο βραχώδες έξαρμα πάνω από τον άξονα του Αλφειού ποταμού και χάρη στα απότομα πρανή της πλαγιάς είναι ήδη δυσπρόσιτος. Η στρατηγικά σημαντική και φυσικά οχυρή αυτή θέση φιλοξένησε την άγνωστη αρχαία πόλη Βρένθη, ήδη έρημη στο τέλος της αρχαιότητας και αργότερα μια επίσης άγνωστη βυζαντινή εγκατάσταση.
Το κάστρο της Καρύταινας κτίστηκε στα μέσα του 13ου αιώνα από τον Γάλλο ιππότη Geoffrey de Bruyeres, για να λειτουργήσει ως έδρα της βαρωνίας της Καρύταινας, που περιλάμβανε 22 φέουδα.
Στις αρχές του 14ου αιώνα, η Καρύταινα κυριεύτηκε από τον Ανδρόνικο Παλαιολόγο Ασάν, δεσπότη του Μυστρά και παρέμεινε υπό βυζαντινή κατοχή έως και το 1458, οπόταν καταλήφθηκε από τους Οθωμανούς. Έκτοτε, και με εξαίρεση την 30ετία 1685-1715, το κάστρο παρέμεινε υπό οθωμανική διοίκηση, ελέγχοντας την κώμη που εντωμεταξύ είχε αποκτήσει κομβικό ρόλο στο εμπόριο των σιτηρών.
Το τείχος του κάστρου να ακολουθεί την αλλαγή κλίσης της στέψης της βραχώδους κορυφής. Το εν γένει σχήμα του είναι τριγωνικό, με τις γωνίες του τριγώνου να ενισχύονται με χαμηλούς πύργους.
Η τοποθεσία του κάστρου και του οικισμού της Καρύταινας
Πατήστε για μεγέθυνση
Η τοποθεσία του κάστρου και του οικισμού της Καρύταινας
Η πρόσβαση στο κάστρο γινόταν από τη νοτιοανατολική πλευρά του, μέσω καλοφτιαγμένου καλντεριμιού, που ξεκινά από την καρδιά της κώμης και οδηγεί σε τοξωτή πύλη, την οποία ακολουθεί καμαροσκέπαστη σήραγγα, που καταλήγει στο χώρο του κάστρου.
Η ανατολική πλευρά του λόφου του κάστρου της Καρύταινας
Πατήστε για μεγέθυνση
Το κάστρο ξεπηδά μέσα από τα σπίτια της Καρύταινας
Στο κέντρο του τειχισμένου χώρου ορθωνόταν ένας μεγάλος κεντρικός πύργος, που καταστράφηκε εκ θεμελίων. Αντίθετα σώζεται το μεγάλο κτίριο υποδοχής, στο υπόγειο του οποίου υπάρχει μεγάλη δεξαμενή (κινστέρνα). Περιμετρικά του τείχους διαμορφώνονται πολλά κύρια και βοηθητικά κτίρια για τον βαρώνο και την οικογένειά του και τη φρουρά του κάστρου.
Το συγκρότημα της λεγόμενης οικίας Κολοκοτρώνη
Το 1826, μεσούσης της Ελληνικής Επανάστασης, ο Θεόδωρος Κολοκοτρώνης επισκεύασε το κάστρο της Καρύταινας, κυρίως ως καταφύγιο για τους κατοίκους της περιοχής. Στην διάρκεια των εργασιών είναι πιθανόν να χρησιμοποιήσε και ενδεχομένως ανακαίνισε τη λεγόμενη οικία Κολοκοτρώνη και μάλλον πρόσθεσε τους κυκλικούς πυργίσκους που βλέπουμε σήμερα. Πρόκειται για οχυρό συγκρότημα της μεσαιωνικής φάσης του κάστρου και φαίνεται ότι αποτελούσε την οικία αξιωματούχου ή ευγενούς. Οι κύριες αίθουσες κατοικίας συμπληρώνονται από βοηθητικούς αποθηκευτικούς χώρους και στη μικρή πλατεία που σχηματίζει η ζώνη προσπέλασης του κτίσματος υψώνεται ο ναός της Παναγίας του Κάστρου.
Η Παναγία του κάστρου
Η Παναγία του Κάστρου είναι μικρός ναός του 13ου-14ου αιώνα, κτισμένος στο πλάτωμα που εξυπηρετούσε την νότια είσοδο του κάστρου της Καρύταινας. Ο μονόκλιτος ναός ακολουθεί τον τύπο του δικιόνιου εγγεγραμμένου σταυροειδούς με τρούλο. Στους κίονες έχουν χρησιμοποιηθεί κιονόκρανα εξαίρετης βυζαντινής τέχνης από παλαιότερο ναό.
Ο πύργος του Ματζουρανόγιαννη
Δεξιά από το καλντερίμι πρόσβασης του κάστρου υψώνεται στιβαρός τετράγωνος πύργος με πλευρά 8.2 μ., γνωστός με το όνομα του τοποτηρητή της Καρύταινας, Ματζουρανόγιαννη. Όπως υποδεικνύουν ομοιότητες του κεραμοπλαστικού διακόσμου με αντίστοιχα στοιχεία του ναού του Αγίου Αθανασίου στο Λεοντάρι, ο πύργος κτίστηκε κάπου ανάμεσα στα τέλη του 14ου με αρχές 15ου αιώνα.
Ο πύργος του Ματζουρανόγιαννη
Το άνοιγμα που βλέπουμε σήμερα και οδηγεί στη μεγάλη δεξαμενή ομβρίων (κινστέρνα) στο ισόγειο δεν υπήρχε αρχικά. Η είσοδος στηριζόταν σε ένα περίτεχνο ανακουφιστικό τόξο και οδηγούσε στον κύριο όροφο. Ο κύριος χώρος στον όροφο έχει τζάκι και καταπακτή για προσπέλαση της κινστέρνας, ενώ το δώμα ήταν βατό (ενδεχομένως υπήρχε μικρός τρίτος όροφος). Εξωτερικά διακρίνονται κεραμικά διακοσμητικά στοιχεία εποχής και καταχύστρες και ελάχιστα μικρά ανοίγματα.
Ο πύργος της Λεβένταινας
Ο πύργος της Λεβένταινας
Ο πύργος της Λεβένταινας είναι τριώροφο πυργόσπιτο του τέλους του 18ου αιώνα και βρίσκεται στον Πίσω Μαχαλά της Καρύταινας. Ανακαινίσθηκε πλήρως πρόσφατα και χρησιμοποιείται ως κατοικία. Η πέτρινη σκάλα που εξυπηρετεί την είσοδο είναι νεότερη και προστέθηκε κατά τις εργασίες αποκατάστασης. Η παλιά είσοδος προστατευόταν από τυφεκιοθυρίδες και καταχύστρα.
Κείμενο και φωτογραφίες: Τ. Αδαμακόπουλος
topoguide Greece
ΟΔΗΓΟΣ ΣΤΑ ΑΡΚΑΔΙΚΑ ΜΟΝΟΠΑΤΙΑ
Ο οδηγός Αρκαδικά Μονοπάτια είναι διαθέσιμος για συσκευές Android μαζί με άλλες δεκάδες περιοχές της Ελλάδας, μέσα στη γενική εφαρμογή topoguide Greece. Η Αρκαδικά Μονοπάτια περιλαμβάνεται στην ομάδα της Πελοποννήσου. Αποκτήστε τον οδηγό Αρκαδικά Μονοπάτια ως in-app purchase μέσα από την εφαρμογή.
Ο οδηγός Αρκαδικά Μονοπάτια είναι επίσης διαθέσιμος για συσκευές iOS (iPhone και iPad) μέσα από την γενική εφαρμογή πεζοπορικών περιοχών topoguide Greece. Αποκτήστε τον οδηγό Αρκαδικά Μονοπάτια ως in-app purchase μέσα από την εφαρμογή.
Είναι πολύ ενδιαφέρον ότι το topoguide Greece έχει τη δυνατότητα ταυτόχρονης απεικόνισης πολλών περιοχών, επιτρέποντας έτσι την συνολική προβολή του αναλυτικού χάρτη όλης της Αρκαδίας και την εύκολη εναλλαγή των διαδρομών, των εκατοντάδων Σημείων Ενδιαφέροντος και των δεκάδων σελίδων του οδηγού με τις αναρίθμητες φωτογραφίες.