Οι ιερές κορυφές του Λύκαιου
Αρχαία μνημεία της ΝΔ Αρκαδίας
Οι ιερές κορυφές του Λύκαιου
Η Ιερή Κορυφή από την όδευση
του τοπικού σκέλους των Αρκαδικών Μονοπατιών
Πατήστε για μεγέθυνση
Η Ιερή Κορυφή από την όδευση του τοπικού σκέλους των Αρκαδικών Μονοπατιών
Οι κορυφές του Λύκαιου αποτέλεσαν περιοχή μεγάλης μυθολογικής, λατρευτικής και συμβολικής έντασης για τους Αρκάδες της αρχαιότητας. Οι μαρτυρίες της εποχής μεταφέρουν μια εντυπωδιακή πυκνότητα αναφορών για την ένταξη των κορυφών του βουνού στο μυθολογικό πλέγμα γύρω από την προέλευση των Αρκάδων, για τις τοπικές πεποιθήσεις περί του ιδιαίτερου ρόλου του τόπου στη μετάβαση από τις παγανιστικές θρησκείες στο δωδεκάθεο, για την ανάδειξη της γεωπολιτικής σημασίας του μέσω κοινωνικών δρώμενων ευρύτερης απήχησης, όπως οι αγώνες και για την βαθειά πίστη στη μοναδικότητα της τοποθεσίας.
Η τοποθεσία
Μέσα σε ένα ιδιόμορφο ανάγλυφο, όπου αντί για τους γνωστούς βραχώνες της αρκαδικής ορεογραφίας, απλώνονται οι ομαλές και καταπράσινες οάσεις των ορεινών λεκανών και κυριαρχούν οι ήπιες γραμμές των κώνων των κορυφών του Λύκαιου, γεννήθηκε και αναπτύχθηκε ένα μεγάλο και διαχρονικό πλέγμα πολιτισμικών διεργασιών.
Το τοπίο από το Πυργούλι και το Διαφόρτι προς την Ιερή Κορυφή
Πανάρχαια και παναρκαδική υπήρξε η πεποίθηση ότι το τοπωνύμιο Κρήτη, ο τόπος δηλαδή όπου κατά τις παραδόσεις των Μινωιτών ανατράφηκε ο Δίας, προσδιορίζει τις λάκκες και τα οροπέδια γύρω από την ψηλότερη κορυφή του Λύκαιου, το Διαφόρτι, μια περιοχή που στην αρχαιότητα λεγόταν Κρητέα.
Κατάκορφα, ο χώρος των θυσιών
Το τέμενος του Δία
Αρχιτεκτονικά μέλη του τεμένους του Δία
Σε ομαλό πλάτωμα, πολύ κοντά στο ψηλότερο σημείο, υπήρχε τέμενος του Δία, στοιχειωμένο από παμπάλαιες δοξασίες και συνήθειες, σχεδόν αναχρονιστικές για κάποιους συγγραφείς της εποχής, όπως ο Πλούταρχος, αλλά ιδιαίτερα αγαπητές στους συντηρητικούς Αρκάδες. Μπροστά στο ιερό στέκονταν δύο μεγάλοι κίονες, που έφεραν μαρμάρινους επιχρυσωμένους αετούς, ένα από τα συνηθέστερα σύμβολα του Δία.
Πάνω από το τέμενος υψωνόταν ο κώνος της Ιεράς Κορυφής, όπου υπήρχε μεγάλος βωμός, ορατός από όλη την πελοποννησιακή ενδοχώρα. Στο βωμό γίνονταν τελετές προς τιμήν του λυκαίου Διός, με αποκορύφωση θυσίες ζώων, που χρονικά εκτείνονται από το 16ο αι. π.Χ. έως και την Ελληνιστική περίοδο. Από συγγραφείς, όπως ο Παυσανίας, μεταφέρεται διακριτικά ότι οι ιεροπραξίες περιλάμβαναν και ανθρωποθυσίες, μια υπόνοια που φαίνεται να αναφέρεται στη μετάβαση από τις παγανιστικές πρακτικές των πριν το δωδεκάθεο θρησκειών στο πιο ανθρωπιστικό περιβάλλον των νεότερων θεών.
Το στάδιο και οι αγώνες των Λυκαίων
Συνολική εικόνα του χώρου της πηγής και των υποδομών φιλοξενίας και άθλησης
Πατήστε για μεγέθυνση
Συνολική εικόνα του χώρου της πηγής και των υποδομών φιλοξενίας και άθλησης
Η μνημειακή κλίμακα στο χώρο των Λύκαιων
Από τα μυκηναϊκά ήδη χρόνια, στη βορινή βάση της Ιερής Κορυφής, εν μέρει κρυμένο σε μια δροσερή κοιλάδα και απλωμένο σε ένα ηλιόλουστο οροπέδιο σε υψόμετρο 1.200 μ., βρίσκονταν οι εγκαταστάσεις για την τέλεση των Λύκαιων, σημαντικών παναρκαδικών αγώνων που όπως όλες οι ανάλογες διοργανώσεις της αρχαιότητας, αποτελούσαν ευκαιρία για κοινωνική και πολιτική ζύμωση.
Ανάμεσα στα διάφορα οικοδομήματα έχουν αναγνωριστεί ο ξενώνας, μια στοά και άλλα δημόσια κτήρια, ο ιππόδρομος, το στάδιο, κρηνικές και λουτρικές υποδομές, μια μνημειακή κλίμακα και λείψανα που πιθανόν σχετίζονται με τοπικό ιερό του Πάνα. Τα περισσότερα κτήρια είναι του 4ου αι. π.Χ.
Πάνω από το χώρο αυτό αναγνωρίστηκε η πηγή Αγνώ, όπου τιμάτο μια από τις νύμφες που μεγάλωσαν το Δία.
Η θέση της πηγής Αγνώ, όπου τελούντο ιεροπραξίες για την πρόκληση βροχής
Οι ανασκαφές στο Λύκαιο
Οι ανασκαφές στο χώρο των Λυκαίων και του ιερού της κορυφής είναι το κύριο αντικείμενο προγράμματος που ξεκίνησε το 2004 υπό την αιγίδα του Υπ. Πολιτισμού και Αθλητισμού και της Αμερικανικής Σχολής Κλασικών Σπουδών. Συνδιευθυντές του έργου είναι η Άννα Βασιλική Καραπαναγιώτου, Προϊσταμένη της Εφορείας Αρχαιοτήτων Αρκαδίας, και οι David Gilman Romano και Mary Voyatzis από το Πανεπιστήμιο της Αριζόνα.
Τα σύγχρονα Λύκαια
Τελετουργική πομπή των ιερειών από το τέμενος του Δία προς το χώρο τέλεσης των αγώνων
Τα σύγχρονα Λύκαια αποτελούν αναβίωση των αρχαίων αγώνων, όπως προσαρμόζονται στη σύγχρονη πραγματικότητα. Η πρώτη σύγχρονη διοργάνωση των αγώνων έγινε το 1973 από τον Σύλλογο Άνω Καρυωτών Αρκαδίας «Ο Λύκαιος Δίας» και την Κοινότητα Άνω Καρυών Αρκαδίας. Από τότε, τα Λύκαια τελούνται συστηματικά ανά τετραετία.
Οι νεότεροι αγώνες γίνονται στην ίδια θέση με τους αρχαίους και με παρόμοιο τρόπο τέλεσης. Η συμμετοχή είναι πανελλήνια, από αθλητές που έρχονται εδώ για να αγωνιστούν με βάση τα αρχαία ιδανικά και πρότυπα: την ψυχική, σωματική και πνευματική υγεία και την ηθική τελείωση του ανθρώπου.
Απονομή επάθλων
Οι Λυκαιονίκες στεφανώνονται με κλάδο της βελανιδιάς ή αγριελιάς και επιβραβεύονται με ένα μικρό χάλκινο τριποδίσκο, όπως και στην αρχαία εποχή.
Κείμενο και φωτογραφίες: Τ. Αδαμακόπουλος
topoguide Greece
ΟΔΗΓΟΣ ΣΤΑ ΑΡΚΑΔΙΚΑ ΜΟΝΟΠΑΤΙΑ
Ο οδηγός Αρκαδικά Μονοπάτια είναι διαθέσιμος για συσκευές Android μαζί με άλλες δεκάδες περιοχές της Ελλάδας, μέσα στη γενική εφαρμογή topoguide Greece. Η Αρκαδικά Μονοπάτια περιλαμβάνεται στην ομάδα της Πελοποννήσου. Αποκτήστε τον οδηγό Αρκαδικά Μονοπάτια ως in-app purchase μέσα από την εφαρμογή.
Ο οδηγός Αρκαδικά Μονοπάτια είναι επίσης διαθέσιμος για συσκευές iOS (iPhone και iPad) μέσα από την γενική εφαρμογή πεζοπορικών περιοχών topoguide Greece. Αποκτήστε τον οδηγό Αρκαδικά Μονοπάτια ως in-app purchase μέσα από την εφαρμογή.
Είναι πολύ ενδιαφέρον ότι το topoguide Greece έχει τη δυνατότητα ταυτόχρονης απεικόνισης πολλών περιοχών, επιτρέποντας έτσι την συνολική προβολή του αναλυτικού χάρτη όλης της Αρκαδίας και την εύκολη εναλλαγή των διαδρομών, των εκατοντάδων Σημείων Ενδιαφέροντος και των δεκάδων σελίδων του οδηγού με τις αναρίθμητες φωτογραφίες.