Το νερό στο μυκηναϊκό κόσμο

Το νερό στο μυκηναϊκό κόσμο

Απέναντι στον υπόγειο ποταμό της Λέρνας - που τον φύλαγε η μυθολογική Λερναία Ύδρα - και τα έλη των ποταμών του Αργολικού Πεδίου, η ορεινή οπισθοχώρα των Μυκηνών ήταν πραγματικά αδικημένη υδρολογικά.

Μυκήνες topoguide: Το πηγάδι του Αγίου Αντωνίου Στεφανίου
Η αναζήτηση του νερού στα ορεινά των Μυκηνών:
το πηγάδι του Αγίου Αντωνίου Στεφανίου
Πατήστε για μεγέθυνση

Τα σημαντικότερα ρέματα είχαν ελάχιστη ροή, ακόμα και μέσα στην υγρή περίοδο. Σποραδικές πηγές και μικρά ρεματιά με εποχική απορροή ήταν όλα μπόρεσε να δώσει η φύση στον ξερό αυτόν τόπο. Έτσι, από την αυγή της ιστορίας, οι Μυκηναίοι έμαθαν να ζουν αναζητώντας, αποθηκεύοντας και μοιράζοντας με προσοχή το νερό. Και έτσι ακριβώς έζησαν και οι διαδοχοί τους, μέχρι χτές.

Οι πηγές

Οι πηγές είναι λιγοστές, τόσο στην πεδινή, όσο και στην ορεινή ζώνη των Μυκηνών. Η διασημότερη ανάβλυση της περιοχής είναι η πηγή Περσεία, η πηγή που ύδρευε τις προϊστορικές Μυκήνες. Ουσιαστικά η χωροθέτηση των Μυκηνών οφείλεται στη θέση της πηγής, που με την έστω μικρή υψομετρική διαφορά που τη χωρίζει από την πόλη, κατάφερνε να τροφοδοτεί τη μεγάλη δεξαμενή του οχυρωμένου οικισμού. Οι Μυκήνες είχαν επάρκεια πόσιμου νερού, στοιχείο που ενίσχυε την αμυντική τους ισχύ.

Μυκήνες topoguide: Η πηγή Φραντζή στο Αγιονόρι
Η πηγή Φραντζή στο Αγιονόρι
Πατήστε για μεγέθυνση

Μια ακόμα ιστορική πηγή είναι η πηγή Φραντζή στο Αγιονόρι. Η ανάβλυση βρίσκεται σε κατάλληλο σημείο για την τροφοδοσία του οικισμού με τη βοήθεια της βαρύτητας. Η πηγή είναι γνωστή από την αρχαιότητα, οπότε και εξυπηρετούσε τους διερχόμενους από την Κοντοπορεία. Βέβαια το νερό δεν έφτανε στο μεγάλο κάστρο του Αγιονορίου, ούτε στις πάνω συνοικίες του χωριού: έπρεπε να μεταφεθεί με δοχεία από τη βάση του χωριού. Πιο πρόσφατα, η παροχή της πηγής ενισχύθηκε με ένα μεγάλο πηγάδι.

Ακόμα και οι μικρότερες πηγές είχαν μεγάλη σημασία στον άνυδρο αυτό πεδίο. Έτσι οι ασήμαντες αναβλύσεις στον Άγιο Σώστη Δερβενακίων ή το σπήλαιο της Ζωοδόχου Πηγής, κοντά στον Άγιο Βασίλειο απέκτησαν μεγάλη τοπική σημασία. Οι πηγές στα νεότερα Χάνια Δερβενακίων γύριζαν ολόκληρο νερόμυλο.

Οι υπόγειες στέρνες

Το μεγαλύτερο μέρος των υδατικών πόρων της ορεινής περιοχής των Μυκηνών προέρχεται από υπόγειες στέρνες, που μοιάζουν με πηγάδια. Στέρνες-πηγάδια, δηλαδή μικρού βάθους κάθετες διανοίξεις που αποσκοπούν στη αποστράγγιση των ομβρίων νερών του επιφανειακού εδαφικού στρώματος θα βρούμε τόσο κοντά στα χωριά, όσο και στα ορεινά λιβάδια και καλύβια.

Μυκήνες topoguide
Μυκήνες topoguide: Μεγάλη κοινοτική στέρνα-πηγάδι στην Πρόσυμνα

Οι στέρνες των χωριών υπερέχουν τόσο αριθμητικά, όσο και από πλευράς μεγέθους και ποιότητας κατασκευής. Ο ρόλος τους είναι καθοριστικός, καθώς στην ποσότητα και την καθαρότητα του νερού, αλλά και στη σταθερότητα της παροχής, βασίζοταν ολόκληρος ο ιστός του χωριού. Σε καίρια σημεία του χωριού υπήρχαν μεγάλες κοινοτικές στέρνες-πηγάδια, στις οποίες ποτίζονταν και τα μεγάλα ζώα, ενώ κάθε σπίτι είχε τη δική του στέρνα, συχνά υπερυψωμένη, στην οποία εισέρεαν τα όμβρια από τις στέγες ή άλλες επιχρισμένες επιφάνειες. Οι κοινοτικές στέρνες είχαν μεγάλες πέτρινες γούρνες για τα ζώα ή το πλύσιμο, μνημειακό επιστόμιο από ενιαία μαρμαρόπετρα και συνήθως ένα ζωήλατο μηχανισμό άντλησης. Σήμερα η άντληση γίνεται με κουβάδες, καθότι τα ποτιζόμενα ζώα είναι πολύ λιγότερα. Οι μεγάλες στέρνες των σπιτιών ήσαν εξοπλισμένες με μαγκανοπήγαδο.

Μυκήνες topoguide
Μυκήνες topoguide: Πηγάδι στο Αγιονόρι

Οι στέρνες-πηγάδια των ορεινών κτηνοτροφικών εκμεταλλεύσεων και συνοικήσεων είναι λιγότερο φροντισμένες, τόσο εξωτερικά (συχνά δεν έχουν ούτε μαγκανοπήγαδο), όσο και εσωτερικά, όπου το λιθόκτιστο πλέγμα στερέωσης των πρανών είναι λιγότερο επιμελές. Η στεγανότητα των πηγαδιών των λιβαδιών επαφίεται εν μέρει στο συμπαγές στρώμα terra rossa που συχνά περιβάλει το πηγάδι, ενώ στα ψαθυρά εδάφη γίνεται πιο επιμελής επίχριση.

Κείμενο και φωτογραφίες: Τ. Αδαμακόπουλος

topoguide Greece

ΟΔΗΓΟΣ ΣΤΟ ΜΥΚΗΝΑΪΚΟ ΚΟΣΜΟ

Μια αναλυτική συζήτηση γύρω από τη χρήση των υδατικών πόρων στην περιοχή των Μυκηνών, μαζί με μια δειγματοληπτική χαρτογράφηση των εμφανέστερων στοιχείων, περιλαμβάνονται στον οδηγό Μυκήνες topoguide της AnaDigit.

Ο οδηγός Μυκήνες topoguide είναι διαθέσιμος για συσκευές Android μαζί με άλλες δεκάδες περιοχές της Ελλάδας, μέσα στη γενική εφαρμογή topoguide Greece. Οι Μυκήνες topoguide περιλαμβάνεται στην ομάδα της Πελοποννήσου. Αποκτήστε τον οδηγό Μυκήνες topoguide ως in-app purchase μέσα από την εφαρμογή.

Ο οδηγός Μυκήνες topoguide είναι επίσης διαθέσιμος για συσκευές iOS (iPhone και iPad) μέσα από την γενική εφαρμογή πεζοπορικών περιοχών Topoguide Greece. Αποκτήστε τον οδηγό Μυκήνες topoguide ως in-app purchase μέσα από την εφαρμογή.

Το topoguide Greece έχει τη δυνατότητα ταυτόχρονης απεικόνισης έως και 15 περιοχών, επιτρέποντας έτσι την προβολή πολλών περιοχών της Πελοποννήσου και την εύκολη εναλλαγή των διαδρομών, των εκατοντάδων Σημείων Ενδιαφέροντος και των δεκάδων σελίδων του οδηγού με τις αναρίθμητες φωτογραφίες.
topoguide Greece