Εθνικό Πάρκο Δαδιάς

Εθνικά Πάρκα της Ελλάδας

Εθνικό Πάρκο Δαδιάς

Μια πολύ ιδιαίτερη βιογεωγραφική θέση

Εθνικό Πάρκο Δαδιάς: Το αγροδασικό τοπίο της Δαδιάς
Εθνικό Πάρκο Δαδιάς
Το αγροδασικό τοπίο της Δαδιάς
Πατήστε για μεγέθυνση

Η περιοχή του κεντρικού Έβρου συνιστά ένα από τα πιο ιδιαίτερα τοπία της Ελλάδας. Πρόκειται για μια ζώνη εκτεταμένων δασών που καλύπτουν περιοχές χαμηλού υψομέτρου και λοφώδους αναγλύφου, μια τοπογραφία που στις περισσότερες περιοχές της χώρας έχει αποδοθεί στις αγροτικές, οικιστικές ή βιομηχανικές χρήσεις ή έχει διασπαστεί από οδικά δίκτυα. Στην περίπτωση του Έβρου, η ιδιόμορφη πολιτική και φυσική γεωγραφία δημιούργησαν ένα ειδικό κοινωνικό-οικονομικό καθεστώς και όλα μαζί συνέτειναν στη διατήρηση των περιβαλλοντικών χαρακτηριστικών μιας μεγάλης περιοχής.

Ένα από τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του νομού Έβρου είναι η γειτνίαση με την περιοχή του Βοσπόρου, δηλαδή έναν από τους πιο σημαντικούς μεταναστευτικούς διαδρόμους της Μεσογείου. Συγκεκριμένα, ο Έβρος είναι το πλησιέστερο στους άξονες πτήσης των πουλιών ευρωπαϊκό έδαφος. Χάρη στην εγγύτητα αυτή και την καταλληλότητα των βιοτόπων, η περιοχή του Έβρου αποτελεί μια από τις πιο πλούσιες σε αριθμούς και πληθυσμούς ειδών πουλιών στην Ευρώπη. Επιπλέον, η μεγάλη αυτή δασωμένη ενότητα εκτείνεται παράλληλα με μια πλατιά φυσική γραμμή, τον ποταμό Έβρο, έναν ακόμα διάδρομο άγριας ζωής.

Εθνικό Πάρκο Δαδιάς: Μαυρόγυπας (Aegypius monachus) στο Δάσος Δαδιάς
Εθνικό Πάρκο Δαδιάς
Μαυρόγυπας (Aegypius monachus) στο Δάσος Δαδιάς
Πατήστε για μεγέθυνση

Παράλληλα, το ιδιαίτερο κοινωνικό-οικονομικό μοντέλο της περιοχής, με κυρίαρχο έναν βραδύτατου εκσυχρονισμού πρωτογενή τομέα, παρουσιάζει πρότυπα χρήσης του χώρου όπου επικρατούν οι εκτατικές και μη παρεμβατικές πρακτικές και κυρίως την ελλειπτική και χρονικά κυμαινόμενη διείσδυση στο χώρο. Οι συνθήκες αυτές προάγουν τη μωσαϊκότητα του τοπίου και την οικολογική προσαρμογή των ειδών γύρω από τις ελάχιστα οχλούσες αγροτικές δραστηριότητες.

Εθνικό Πάρκο Δαδιάς: Όρνιο (Gyps fulvus) σε πτήση
Εθνικό Πάρκο Δαδιάς
Όρνιο (Gyps fulvus) σε πτήση
Πατήστε για μεγέθυνση

Όλα τα πιο πάνω δημιουργούν σχεδόν ιδανικές καταστάσεις για την άγρια πανίδα και πιο συγκεκριμένα για τα ανώτερα μέλη της τροφικής αλυσίδας, καθώς όλα αυτά τα "ανοίγματα" στο χώρο και το χρόνο της επιτρέπουν να εξελιχθεί και να προσαρμοστεί. Ως αποτέλεσμα, τα δάση του κεντρικού Έβρου φιλοξενούν την μεγαλύτερη ποικιλία μεγάλων θηλαστικών και αρπακτικών πουλιών της Ευρώπης.

Προσπάθειες και καθεστώτα προστασίας

Εθνικό Πάρκο Δαδιάς: Το ανάγλυφο του Δάσους Δαδιάς. Στο βάθος η κορυφή Κάψαλο
Εθνικό Πάρκο Δαδιάς
Το ανάγλυφο του Δάσους Δαδιάς
Στο βάθος η κορυφή Κάψαλο
Πατήστε για μεγέθυνση

Η μεγάλη οικολογική σημασία του δάσους Δαδιάς ως βιοτόπου αρπακτικών πουλιών επισημάνθηκε στη δεκαετία του 1970 από ορνιθολόγους που επισκεπτόταν την περιοχή του Έβρου. Η "ανακάλυψη" αυτή συνέπεσε χρονικά με την έναρξη μιας περιόδου ειδικών ενισχύσεων και του σχεδιασμού μιας πιο εντατικής ανάπτυξης της δασοπονίας (διάνοιξη μεγάλου δικτύου δασικών δρόμων, εντατική καλλιέργεια του δάσους, εντατικές υλοτομίες και εκτεταμένες αναδασώσεις). Εκτιμώντας ότι οι αλλαγές αυτές θα είχαν σημαντικές αρνητικές επιπτώσεις στους βιοτόπους και τους πληθυσμούς των αρπακτικών πουλιών, ανέθηκε στον Ολλανδό ορνιθολόγο Ben Hallmann, γνώστη της περιοχής, να εκπονήσει μια μελέτη αξιολόγησης των οικοσυστημάτων της ημιορεινής και ορεινής ζώνης της περιοχής Έβρου σε σχέση με τα αρπακτικά πουλιά. Η μελέτη, που είχε τον τίτλο "Guidelines for the conservation of birds of prey in Evros", ολοκληρώθηκε το 1979 και απετέλεσε τη βάση των διοικητικών πράξεων για την προστασία της περιοχής του Δάσους Δαδιάς. Ήδη το 1980 οριοθετήθηκαν δύο πυρήνες έκτασης 72.900 στρεμμάτων (ο Μεγάλος Πυρήνας καταλάμβανε το 87% της έκτασης και ο Μικρός Πυρήνας το 13%) στην περιοχή Δαδιάς-Λευκίμμης-Σουφλίου ως Προστατευόμενης Περιοχής Δάσους Δαδιάς.

Εθνικό Πάρκο Δαδιάς
Εθνικό Πάρκο Δαδιάς
Η κορυφή Κάψαλο (620 μ.), ψηλότερο σημείο της περιοχής της Δαδιάς

Μετά την οριοθέτηση της περιφερειακής ζώνης, ο όρος "πυρήνας" αναφέρεται στη ζώνη αυστηρής προστασίας και αφορά τους δυο παλιούς "πυρήνες", που εξακολουθούν να αναφέρονται, για λόγους ευχερέστερης συνεννόησης, ως ο Μεγάλος και ο Μικρός Πυρήνας. Ο Μεγάλος πυρήνα περιλαμβάνει κυρίως ορεινά τοπία και περιλαμβάνει εξ' ολοκλήρου ή τμηατικά τις κορυφές Τσατάλ Κάγια ή Κάψαλο (620μ., όπου και η κεραία της ΕΡΤ), Σταυρός (603 μ.), Μεγάλη Γκίμπραινα (450 μ.), Μικρή Γκίμπραινα (405 μ.), Γκαμήλα (385 μ.) Καβαλλάρης (258 μ.), Λίπα (247 μ.), Τσίμπλα Λόφος (288 μ.) και Μπουγιούκ Τεπέ (257μ.), τη μικρή κορυφογραμμή Σελήνη (541μ.), Σουβλερό (517μ.) και Γερακίνα (495μ.), καθώς και τα ρέματα Ξέφωτο, Ξεριάς και Διαβολόρεμα.

Ο Μικρός Πυρήνας καταλαμβάνει μια χαμηλότερη λοφώδη περιοχή βόρεια του Διαβολορέματος που περιλαμβάνει του όγκους Χαμηλό και Χαλάζι.

Η έκταση των πυρήνων είναι δημόσιο δάσος και υπάγεται κατά κύριο λόγο στις διοικητικές ζώνες των χωριών Δαδιά και Λευκίμμη.

Τα πουλιά του Δάσους Δαδιάς

Τα πουλιά παρουσιάζουν αναμφίβολα το μεγαλύτερο ενδιαφέρον από όλα τα βιοτικά στοιχεία του Δάσοςυ Δαδιάς. Λόγω της σπουδαίας βιογεωγραφικής θέσης της Θράκης, του μεγάλου πλούτου βλαστητικών καταστάσεων και των ιδιαίτερων κλιματικών συνθηκών και προφανώς χάρη στο καθεστώς προστασίας της περιοχής, στο Δάσος Δαδιάς ζει, αναπαράγεται και ξεχειμωνιάζει μια μοναδική ποικιλία πουλιών, ανάμεσα στα οποία κορυφαία θέση έχουν τα αρπακτικά.

Εθνικό Πάρκο Δαδιάς
Εθνικό Πάρκο Δαδιάς
Μαυρόγυπας (Aegypius monachus)

Εδώ ζουν τόσο τα είδη των δασών χαμηλού υψομέτρου και της μακκίας, αλλά και είδη που είναι συνδεδεμένα με βιοτόπους μεγαλύτερου υψομέτρου στην υπόλοιπη Ελλάδα. Διαβάστε μια αναλυτική παρουσίαση της ορνιθοπανίδας της περιοχής στο κεφάλαιο Τα πουλιά Εθνικού Πάρκου Δάσους Δαδιάς.

Οι φυσικές καταστροφές

Εθνικό Πάρκο Δαδιάς
Εθνικό Πάρκο Δαδιάς
Συστάδες διασωθέντων δέντρων στο δρυοδάσος

Η διαχείριση του Δάσους Δαδιάς

Με βάση το σκεπτικό δημιουργίας της, η Μονάδα Διαχείρισης Εθνικών Πάρκων Δέλτα Έβρου και Δαδιάς του ΟΦΥΠΕΚΑ (Οργανισμός Φυσικού Περιβάλλοντος και Κλιματικής Αλλαγής) ενωμάτωσε τον προϋπάρχοντα Φορέα Διαχείρισης Εθνικού Πάρκου Δάσους Δαδιάς – Λευκίμης – Σουφλίου και τον Φορέα Διαχείρισης Δέλτα Έβρου και Σαμοθράκης σε μια εναία μονάδα, που έχει έδρα τα Λουτρά Τραϊανουπολης κοντά στην Αλεξανδρούπολη (λειτουργεί παράρτημα στη Δαδιά).

Πληροφορίες για τους στόχους προστασίας, τις ενέργειες του φορέα, εκδηλώσεις, ξεναγήσεις και άλλα θέματα των προστατευόμενων περιοχών του Έβρου μπορείτε να βρείτε στον ιστότοπο της Μονάδας Διαχείρισης Εθνικών Πάρκων Δέλτα Έβρου και Δαδιάς, καθώς και στον ιστότοπο του παλιότερου Φορέα Διαχείρισης Εθνικού Πάρκου Δάσους Δαδιάς.

Κείμενο και φωτογραφίες: Τ. Αδαμακόπουλος