Αρχαία μνημεία του Νοτίου Πηλίου

Αρχαία μνημεία του Νοτίου Πηλίου

Νότιο Πήλιο topoguide
Νότιο Πήλιο topoguide
Στο ψηλότερο τμήμα του τείχους στο Διακόπι
Πατήστε για μεγέθυνση

Η ιστορική και αρχαιολογική έρευνα στο Νότιο Πήλιο είναι περιορισμένη και έχει ενεργοποιηθεί κυρίως επ' ευκαιρία σωστικών ανασκαφών και περιστατικών αρχαιοκαπηλείας. Με βάση τα διαθέσιμα στοιχεία, η εικόνα που σχηματίζεται περιγράφει μια περιοχή με διάσπαρτες αγροτικές συνοικήσεις, χωρίς κομβικές πόλεις και ιερά και με μικρό αμυντικό εξοπλισμό. Ουσιαστικά, η όποια ευρύτερη εμβέλεια της περιοχής σχετίζεται κύρια με τη στρατηγική σημασία που της χάρισε η γεωγραφία και λιγότερο με την πολιτιστική ή οικονομική παραγωγή της - μια εικόνα που αντανακλάται και στο σήμερα.

Ο κύριος στρατηγικός ρόλος του Νοτίου Πηλίου ήταν ότι αποτελούσε τη ζώνη εισόδου στον Παγασητικό. Έτσι, η όποια ένταση οικιστικής και ναυτικής δραστηριότητας εντοπίζεται στην περιοχή του σημερινού Τρικερίου, στο Μύλο, στις Κόττες και το νησί Τρίκερι, που στην αρχαιότητα λεγόταν Κικύνηθος. Αντίστοιχα, οι θέσεις άμυνας και ελέγχου περιορίζονται σε δύο μικρά οχυρά στο Μύλο και το Διακόπι.

Σε μια παραλία της ανατολικής ακτής, ανάμεσα στη Λύρη και τον Κατηγιώργη, που σήμερα είναι γνωστή από το παλιό ξωκλήσι της Θεοτόκου, αποκαλύφθηκε τμήμα ψηφιδωτού δαπέδου, που εικάζεται ότι ανήκε σε τέμενος της Αρτέμιδος Τισαίας, που και αυτό με τη σειρά του ήταν ένα από τα ιερά της αρχαίας πόλης Σηπιάδα. Πάνω στο αρχαίο ιερό είχε θεμελιωθεί παλαιοχριστιανική εκκλησία.

Άλλες ενδείξεις κατοίκησης, που μπορεί να ανήκουν στην προϊστορία, την αρχαιότητα ή και τη βυζαντινή περιόδο, έχουν εντοπιστεί σε μια θέση κοντά στο Χόρτο, σε μια θέση μεταξύ Αργαλαστής και Ξινόβρυσης, κοντά στο Λεφόκαστρο, στην παραλία του Πλατανιά και αλλού. Οχυρώσεις έχουν βρεθεί στον Άγιο Ταξιάρχη της Πάλτσης και στο Εβραιόκαστρο του Αγίου Δημητρίου, ενώ φαίνεται ότι έχει εντοπιστεί το ιερό του Κοροπαίου Απόλλωνος στη Μπούφα (που φυσικά μετονομάστηκε σε Κορόπη).

Τείχος στο Διακόπι

Ανάμεσα στην παράκτια λεκάνη Διακόπι και μέχρι την κορυφογραμμή του Τισαίου διακρίνεται μακρύ τείχος από αργολιθοδομή. Το τείχος είναι πολύ κοντά στο διάσελο του λόφου του Τρικερίου και του κυρίως Τισαίου, θέση που αποτελεί ταυτόχρονα το χαμηλότερο σημείο της οροσειράς και το στενότερο σημείο ανάμεσα στο Αιγαίο και τον Παγασητικού. Το κύριο τμήμα του τείχους εκτείνεται κάθετα προς τον άξονα της χερσονήσου και φτάνοντας μέχρι τη θάλασσα, κλείνει εντελώς τη βατή ζώνη προς το ακρότατό της.

Νότιο Πήλιο topoguide: Το τείχος στο Διακόπι
Νότιο Πήλιο topoguide: Το τείχος στο Διακόπι

Το τείχος έχει μεγάλο πλάτος και ικανό ύψος και ενισχύεται με ορθογώνιους πύργους ανά 150 μέτρα (συνολικά διακρίνονται 7 πύργοι). Στο τέλος του ψηλότερου σκέλος του, που ακολουθεί την κόψη της κορυφογραμμής, διακρίνονται λείψανα μεγαλύτερου πύργου ή/και πιθανόν βοηθητικού κτίσματος διαμονής της φρουράς.

Είναι προφανές ότι η θέση του τείχους αποσκοπεί στον έλεγχο του χαμηλού περάσματος προς τη χερσόνησο του Τρικερίου, ενώ η διάταξή του εστιάζει τόσο στον παράκτιο δρόμο, όσο και στο ορεινό μονοπάτι διασκελισμού του Τισαίου.

Οι ντόπιοι πιστεύουν ότι η κατασκευή του τείχους έγινε στην ύστερη Τουρκοκρατία και μάλιστα σε πολύ σύντομο χρονικό διάστημα. Αν και η γεωμετρία του οχυρού και η μέθοδος κατασκευής είναι αχρονολόγητα, ωστόσο είναι φανερό ότι έχει γίνει κάποιος σχεδιασμός και αξιόλογος όγκος εργασίας. Τα στοιχεία αυτά παραπέπουν περισσότερο σε αρχαία κατασκευή παρά σε πρόσφατη και βιαστική οχύρωση.

Ολιζών

Το τετράπλευρο που περικλείεται ανάμεσα στη Μαύρη Πέτρα και το Μαραθιά στα δυτικά και τις παραλίες Βρωμοπήγαδο και Χονδρή Άμμος στην πλευρά του Αιγαίου, καλύπτει μια μεγάλη, ομαλή και με ενδιαφέροντες γεωργικούς πόρους περιοχή. Όλη η λοφώδης ζώνη αυτή είναι κατάλληλη για ελαιώνες, ενώ έκκεντρα τοποθετείται η μικρή πόλγη Ξερόκαμπος, που προσφέρεται για αροτριαίες καλλιέργειες.

Νότιο Πήλιο topoguide
Νότιο Πήλιο topoguide
Ο Ξερόκαμπος, ιδεώδης τοποθεσία για κατοίκηση και παραγωγή
Πατήστε για μεγέθυνση

Στην περιοχή αυτή, που έχει πρόσβαση στις δύο μεγάλες θάλασσες της Μαγνησίας, τον Παγασητικό και το Αιγαίο, εικάζεται ότι άνθισε το εκτεταμένο αν και μάλλον ολιγάνθρωπο πόλισμα Ολιζών. Η ακρόπολη του Ολιζώνα θα μπορούσε να βρίσκεται σε κάποιον από τους χαμηλούς λόφους της ζώνης, ενώ ο ρηχός όρμος στα δυτικά θα αποτελούσε - ακριβώς όπως και σήμερα - ένα εξαίσιο λιμάνι. Ανάλογες λιμενικές υπηρεσίες θα μπορούσε να προσφέρει ο προστατευμένος όρμος της Χονδρής Άμμου, διακαιώνοντας έτσι τον ομηρικό χαρακτηρισμό «αμφιλίμενος» για τον Ολιζώνα.

Νότιο Πήλιο topoguide
Νότιο Πήλιο topoguide
Ο όρμος από τη Μαύρη Πέτρα μέχρι τον Άγιο Ανδρέα
Πατήστε για μεγέθυνση

Τα μοναδικά στοιχεία που επιβεβαιώνουν την κατοίκηση στην περιοχή είναι μικρά κινητά ευρήματα του τέλους της αρχαιότητας και έτσι προς το παρόν δεν μπορεί να συναχθεί κανένα ασφαλές συμπέρασμα για το μέγεθος και τη δομή της αρχαίας αυτής εγκατάστασης.

Ναός Αρτέμιδος Τισαίας

Στις εκβολές μικρής ρεματιάς με παροδική ροή, στο κέντρο της χαλικόστρωτης παραλίας της Θεοτόκου, κοντά στη Λύρη, εντοπίστηκε και ανασκάφθηκε εν μέρει αρχαίο κτίσμα, που θεωρείται ότι ανήκει σε τέμενος της Αρτέμιδας Τισαίας.

Νότιο Πήλιο topoguide
Νότιο Πήλιο topoguide
Λείψανα του ναού της Αρτέμιδος Τισαίας
Πατήστε για μεγέθυνση

Το αρχαίο ιερό καλύφθηκε από παλιοχριστιανική βασιλική, στην κατασκευή της οποίας προφανώς χρησιμοποιήθηκε το οικοδομικό υλικό του αρχαίου ναού. Σήμερα διακρίνονται ένα τμήμα ψηφιδωτού μέσα σε ένα ευρύτερο πετρόστρωτο δάπεδο, η διαμόρφωση της εισόδου και διάφοροι χώροι. Κατά χώραν υπάρχουν κίονες της παλαιοχριστιανικής βασιλικής.

Το ιερό εικάζεται ότι ανήκε στην αρχαίας πόλης Σηπιάδα, που είναι γνωστό ότι βρισκόταν σε απομονωμένη θέση σε σχέση με την υπόλοιπη Μαγνησία και επικοινωνούσε μόνο μέσω θαλάσσης.

"Σπηλιές Θέτιδας"

Νότιο Πήλιο topoguide: Η λεγόμενη Σπηλιά της Θέτιδας
Νότιο Πήλιο topoguide: Η λεγόμενη "Σπηλιά της Θέτιδας"

Εντυπωσιακές ενάλιες σπηλιές στον όρμο Ραδάκια, ανάμεσα στους όρμους του Πλατανιά και του Καστρίου. Η τοπική παράδοση συνδέει το ευκολότερα επισκέψιμο από τα ενάλια αυτά σπήλαια με το χώρο όπου γεννήθηκε ο Αχιλλέας. Η διπλανή σπηλιά είναι μεγαλύτερη, με πρόσβαση από τη θάλασσα και φιλοξενεί νυχτερίδες και αγριοπερίστερα.

Νότιο Πήλιο topoguide: Άποψη των σπηλαίων από τη θάλασσα
Νότιο Πήλιο topoguide: Άποψη των σπηλαίων από τη θάλασσα

topoguide Greece

Οδηγος για το Νοτιο Πηλιο

The 5 hiking guides of Mt Pelion
Φωτογραφίες και περιγραφές των αρχαίων, βυζαντινών και νεότερων μνημείων του Νοτίου Πηλίου περιλαμβάνονται στον οδηγό Νότιο Πήλιο topoguide.

Ο οδηγός Νότιο Πήλιο topoguide είναι διαθέσιμος για συσκευές Android από το Play Store.

Ο οδηγός Νότιο Πήλιο topoguide είναι επίσης διαθέσιμος για συσκευές iOS (iPhone και iPad) μέσα από την γενική εφαρμογή πεζοπορικών περιοχών Topoguide Greece. Αποκτήστε τον οδηγό του Νοτίου Πηλίου ως in-app purchase μέσα από την εφαρμογή.

Το Νότιο Πήλιο topoguide περιλαμβάνεται στην ομάδα της Κεντρικής Ελλάδας.