Βλάστηση του Νοτίου Πηλίου

Το Νότιο Πήλιο έχει μια πολύ διαφορετική γεωγραφία από το υπόλοιπο Πήλιο: είναι μια λοφώδης χερσόνησος, με σαφώς πιο Μεσογειακά χαρακτηριστικά κλίματος και βλάστησης.

Η πιο έντονη διαφορά στη βλάστηση του Νοτίου Πηλίου σε σχέση με την πιο ορεινή ζώνη είναι η απουσία της οξιάς και η παρουσία του πεύκου. Τα πευκοδάση του Νοτίου Πηλίου έχουν υποστεί πολύ μεγάλες απώλειες στη φάση της διεκδίκησης των γεωργικών πόρων από το δάσος, και οι εκτάσεις αυτές σπάνια επανήλθαν, μετά την απόσυρση των αγροτών και των κτηνοτρόφων.

Θαμνώνες και φρύγανα

Ο θαμνώνας στο Νότιο Πήλιο είναι, όπως και σε όλη τη Μεσογειακή Ελλάδα, ένα μίγμα από είδη ανθεκτικά στη φωτιά, τη βόσκηση και την εκχέρσωση, που αντικατέστησε τα δάση πεύκων και δρυών της χαμηλότερης υψομετρικά ζώνης.

Στην πολύ ισχυρή επέκταση αυτού του θαμνώνα βοηθά και η κλιματική επιρροή της θάλασσας που φτάνει εύκολα στον άξονα της λοφοσειράς και μαζί με τις ρεματιές διαμορφώνει συνθήκες που ευνοούν την αναγέννηση της βλάστησης.

Στις παράκτιες ζώνες κυριαρχεί το πουρνάρι, οι ασπάλαθοι, οι ασφάκες και το σχίνο, ενώ στους λόφους της ενδοχώρας απλώνεται ένας ψηλός, αδιαπέραστος θαμνώνας με κουμαριές, αριές, γλιστροκουμαριές, ρείκια, αρκουδόβατους, βάτα και κατά τόπους πουρνάρι και κέδρα.

Μια χαρακτηριστική απουσία από την περιοχή είναι οι φυσικές ή καλλιεργημένες συστάδες Αρκουδοπούρναρου (Ilex aquifolium), που αφθονούν στο κυρίως Πήλιο.

Το πευκοδάσος

Τα πευκοδάση του Νοτίου Πηλίου αποτελούνται από μεγάλες, συνήθως, νησίδες ώριμης Τραχείας πεύκης (Pinus brutia). Οι πιο συμπαγείς ενότητες βρίσκονται ανάμεσα στο Νεοχώρι και τους Αφέτες, δηλαδή στην μεγάλη και σχετικά προστατευμένη από μείζονες παρεμβάσεις κοιλάδα του Παναγιώτικου, καθώς και στη νότια περίμετρο της χερσονήσου, από την Πάλτση μέχρι τον Πλατανιά.

Τα δάση αυτά δεν υλοτομούνται πλέον και βόσκονται τοπικά. Ο πυκνός υπόροφος, που αποτελείται από όλα τα πιο πάνω είδη του θαμνώνα, τα καθιστά ιδιαίτερα ευάλωτα στην παραμικρή εστία φωτιάς, που εύκολα μετατρέπεται σε εκτεταμένη πυρκαγιά. Οι δασικές πυρκαγιές, φαινόμενο σποραδικό στο κυρίως Πήλιο, είναι συνήθεις στο Νότιο Πήλιο, κυρίως στις περιοχές αγροδασικού μωσαϊκού - για παράδειγμα, στη ζώνη ανάμεσα στο Προμύρι, τον Πλατανιά και τον Κατηγιώργη, όπου οι αγροτικές εργασίες αποτελούν συχνά το αίτιο γένεσης πυρκαγιών, που ευτυχώς ανιμετωπίζονται άμεσα.

Η ρεματιές του Νοτίου Πηλίου

Μια από τις πιο χαρακτηριστικές μορφές βλάστησης στο Νότιο Πήλιο, είναι τα συμπλέγματα αναρριχώμενων θάμνων που συναντάμε στη ζώνη γύρω από τις ρεματιές. Οι ζώνες αυτές ευνοούνται από δύο συμπληρωματικούς παράγοντες: το δύσκολο ανάγλυφο αποτρέπει τις ανθρώπινες παρεμβάσεις και έτσι γύρω από τον άξονα της ρεματιάς δεν ασκούνται υλοτομίες και γεωργικές δραστηριότητες, ενώ παράλληλα οι κλιματικές συνθήκες υποστηρίζουν την ταχεία αύξηση των φυτικών σχηματισμών - και την άμεση επούλωση των σποραδικών ανρθώπινων παρεμβάσεων.

Η ζώνη γύρω από τις ρεματιές καλύπτεται συνήθως από συστάδες ψηλών πεύκων ή ψηλών θάμνων. Κατά μήκος της ρεματιάς, συναντάμε επιμήκεις συστάδες ή συδενδρίες πλατάνων (Platanus orientalis). Κατά τόπους αναπτύσσονται συμπαγείς ομάδες ιτιάς (Salix alba), ενώ συναντάμε και διασπαρτα άτομα σκληθρου (Alnus glutinosa).

Πάνω στα πεύκα αναρριχώνται βάτα (Rubus sp.), κισσοί (Hedera helix) και κυρίως αρκουδόβατοι (Smilax aspera). Τα ρέοντα συμπλέγματα των αρκουδόβατων ενώνονται από κορμό σε κορμό και σχηματίζουν αδιάπεραστα πλέγματα αγκαθωτών φυλλωσιών.

Κείμενο και φωτογραφίες: Τ. Αδαμακόπουλος