Τα Ερημόνησα
Τα Ερημόνησα της Αλοννήσου
Η Αλόννησος περιβάλλεται από πολλά μικρά νησιά και νησίδες, όλα ακατοίκητα, που σχματίζουν ένα μικρό αρχιπέλαγος. Πολλά από τα νησιά κατοικήθηκαν κατά την προϊστορική περίοδο ή και στα ιστορικά χρόνια, αλλά δεν είχαν μόνιμη κατοίκηση μετά την ύστερη αρχαιότητα. Έτσι, επικράτησε το ομαδικό όνομα Ερημόνησα - δηλαδή τόποι που είχαν ανθρώπινη παρουσία και ερήμωσαν.
Το κοντινότερο μέλος του μικρού αυτού αρχιπελάγους είναι η Περιστέρα, που κρύβει πίσω της ένα μικρότερο νησί, τη Λέχουσα. Η Περιστέρα ή Ξερό είναι κάτι σαν πλεούμενο βοσκοτόπι της Αλοννήσου και εξακολουθεί να δέχεται συχνές επισκέψεις.
Η Περιστέρα
Πατήστε για μεγέθυνση
Η Περιστέρα
Ανάμεσα στη Αλόννησο και τη Σκόπελο υψώνονται τα μικρά αλλά εξαιρετικά απόκρημνα νησιά Μικρός και ο Μεγάλος Αγιώργης, ενώ στα ανατολικά βρίσκονται τα Δύο Αδέλφια (δηλαδή το Μικρό και το Μεγάλο Αδέλφι) και βόρεια οι βραχονησίδες Μούλες.
Μεταξύ Αλοννήσου και Σκύρου απλώνονται τα Σκάντζουρα, που περιβάλλονται από τις νησίδες Κόρακας, Σκαντίλι, Λαχανού, Πολεμικά, Κασίδης, Στρογγυλό και Πράσσο, ενώ κοντά βρίσκονται και τα Γαϊδουρονήσια με τις βραχονησίδες Γάϊδαρος και Πολύρρηχος.
Ένα ακόμα μεγάλο νησί είναι η Κυρά Παναγιά, που περιστοιχίζεται από τις νησίδες Φαγκρού (ή Πελέρισσα), Παππούς, Κουμπί, Γραμμέζα, Μέλισσα και Σφήκα.
Βόρεια της Κυρά-Παναγιάς υψώνονται απότομα μέσα απο τη θάλασσα τα Γιούρα και ακόμα πιο μακριά μέσα στο πέλαγος πλέουν το Πιπέρι και η Ψαθούρα με το Ψαθονήσι της.
Νήσος Κυρά-Παναγιά
Η Κυρα Παναγιά είναι το μεγαλύτερο από τα ερημονήσια του Αρχιπελάγους της Αλοννήσου. Βρίκεται 3.5 ΝΜ βόρεια του Γέρακα της Αλοννήσου και έχει έκταση 25 τετ.χλμ. Το νησί έχει ορεινό ανάγλυφο, με το ψηλότερο σημείο να φτάνει τα 299 μ. Το περίγραμμά της είναι έντονα λοβωμένο, με κύριες εντομές τον ανοιχτό όρμο του Αγίου Πέτρου στα ΝΔ και τον βαθύ όρμο του Πλανήτη στα ΒΑ. Ο Πλανήτης έχει εσωτερικά τρεις όρμους και οι δύο σαφέστεροι ονομάζονται Ενδέξιος και Δραβί.
Το αρχαίο όνομα του νησιού ήταν Αλόννησος, ενώ αργότερα ήταν γνωστό ως Πελαγονήσι.
Το 993, η βυζαντινή διοίκηση μεταβίβασε το νησί στον άγιο Αθανάσιο, που το προόριζε για μετόχι της μονής Μεγίστης Λαύρας, την οποία είχει ήδη ιδρύσει ο ίδιος στο Άγιο Όρος. Στην περιοχή του Αγίου Πέτρου διακρίνονται τα λείψανα της πρώτης μοναστικής εγκατάστασης, ενώ έχουν εντοπιστεί και μέλη παλαιοχριστιανικού ναού (6ος-7ος αι.). Το εν ενεργεία σήμερα συγκρότημα της μονής του Γενεσίου της Θεοτόκου ιδρύθηκε το 16ο αιώνα και έκτοτε το νησί αναφέρεται ως Κυρά-Παναγιά.
Η μονή κατα διαστήματα κατοικείται από ολιγομελή ανδρική κοινότητα. Στον προαύλιο χώρο της μονής θα δούμε τις μυλόπετρες ενός παλιού ελαιοτριβείου, ενώ κοντά στο μηναστήρι διακρίνεται ο ανεμόμυλος της ίδιας εποχής.
Η βλάστηση αποτελείται κυρίως από Μεσογειακή μακία και φρύγανα, ενώ υπάρχουν μεγάλοι ελαιώνες και κάποιες εκτάσεις που είχαν σπαρθεί παλιότερα.
Στο νησάκι Άγιος Πέτρος που βρίσκεται στον μυχό του ομώνυμου όρμου στα νοτιοδυτικά του νησιού, βρέθηκαν λείψανα πολιτισμού της Απώτερης Νεολιθικής (6.000-5.000π.χ.). Στην ακτή του όρμου υπάρχουν λείψανα τειχών και άλλα αρχαία θραύσματα. Στον Πλανήτη εντοπίσθηκε η οχυρωμένη αρχαία πόλη της Αλοννήσου. Έχουν επίσης αναγνωριστεί δυο οχυρώσεις. Με βάση τη χρονική διαδοχή των ευρημάτων, πιστεύεται ότι Κυρά Παναγιά κατοικήθηκε πιθανά συνεχώς μέχρι την κλασσική περίοδο.
Νήσος Σκάντζουρα
Τα ακατοίκητα Σκάντζουρα έχουν έκταση 6,2 τετ. χλμ.
Στο νησί υπάρχει το μοναστήρι του Ευαγγελισμού, του οποίου δεν είναι γνωστή η ακριβής χρονολογία ίδρυσης (αναφέρεται σε έγγραφα του 1785). Το νησί ανήκε στα μετόχια της μονής Μεγίστης Λαύρας.
Νήσος Πιπέρι
Το Πιπέρι βρίσκεται ΒΑ της Αλοννήσου και 6,5 ΝΜ ανατολικά από τα Γιούρα. Οι ακτές είναι απόκρημνες και η μοναδική βατή πρόσβαση είναι σε ένα μικρό όρμο στα βόρεια, δίπλα στο ακρωτήρι Κάβος. Από εδώ, ένα στενό μονοπάτι διασχίζει τον ορεογραφικό άξονα του νησιού και φτάνει στα νότια της περιμέτρου της ψηλότερης κορυφής (352 μ.), στη μέση ομαλής λεκάνης, όπου βρίσκεται η μονή Ζωοδόχου Πηγής. Η μονή είναι αφιερωμένη στην Παναγία και είναι σήμερα έρημη.
Μεγάλο μέρος του Πιπεριού είναι δασωμένο από συστάδες Χαλεπίου πεύκης, ενώ το υπόλοιπο καλύπτεται από φρύγανα και θαμνώνες. Στις σπηλιές της ακτογραμής φωλιάζουν φώκιες και θεωρείται ότι ο θαλάσσιος χώρος του νησιού φιλοξενεί το μεγαλύτερο πληθυσμό φώκιας στη Μεσόγειο. Στις παράκτιες ορθοπλαγιές φωλιάζει το καλοκαίρι μεγάλος αριθμός ζευγαριών Μαυροπετριτών. Το Πιπέρι αποτελεί τη ζώνη απόλυτης προστασίας του Εθνικού Θαλάσσιου Πάρκου Βορείων Σποράδων.
Νήσος Γιούρα
Το νησί Γιούρα είναι εξαιρετικά απόκρημνο και βραχώδες, με το υψηλότερο σημείο του να βρίσκεται στα 570μ. Η βλάστηση αποτελείται από φρύγανα και συστάδες από Πουρνάρια και Αριές. Υπάρχει μια μόνο πηγή στα νοτιοδυτικά. Στο νησί ζουν εξαγριωμένοι Αίγαγροι (Capra aegagrus).
Τα Γιούρα ήταν γνωστά από την αρχαιότητα. Εδώ βρίσκεται το λεγόμενο σπήλαιο του Κύκλωπα, το μεγαλύτερο γνωστό σπήλαιο των Σποράδων. Η είσοδός του, που βλέπει προς τη θάλασσα, οδηγεί μέσω μικρού διαδρόμου σε ευρύχωρη αίθουσα, διαστάσεων 40x50 μ. και ύψους 15 μ. Το δάπεδο της αίθουσας καλύπτεται από αργιλώδες δάπεδο, όπου σχηματίζονται δυο μικρές λίμνες. Στην αίθουσα αυτή εντοπίστηκαν λείψανα χρήσης του χώρου από την Νεολιθική περίοδο έως και τους ρωμαϊκούς χρόνους. Τα ευρήματα που αποκόμισαν οι αρχαιολογικές αποστολές στο νησί είναι εξαιρετικά σημαντικά.
Κατά την μετά το Βυζάντιο περίοδο, ιδρύθηκε εδώ το μικρό μοναστήρι του Ευαγγελισμού της Θεοτόκου (17ος αι.), για το οποίο ξέρουμε ότι είχε σχέσεις με το Άγιον Όρος, χωρίς όμως να είναι γνωστό αν υπήρξε αθωνικό μετόχι.
Νήσος Ψαθούρα
Η Ψαθούρα απέχει λίγα μίλια από τα Γιούρα και αποτελεί το βορειότερο νησί του συμπλέγματος και ένα από τα μικρότερα (έκταση 763 στρέμ.). Σε αντίθεση με τα Γιούρα, το νησί είναι σχεδόν επίπεδο (μέγιστο υψόμετρο 17 μ.). Πρόκειται ουσιαστικά για μια μεγάλη, χαμηλή ξέρα από ηφαιστειογενή πετρώματα.
Το μόνο αξιοσημείωτο στοιχείο του νησιού είναι ο μεγάλος πέτρινος φάρος στα ΒΑ, ύψους 25 μέτρων.
Κείμενο: Τ. Αδαμακόπουλος
topoguide Greece
ΟΔΗΓΟΣ ΤΗΣ ΑΛΟΝΝΗΣΟΥ
Ο οδηγός Αλόννησος topoguide είναι διαθέσιμος για συσκευές Android ως μία απο τις δεκάδες διαθέσιμες περιοχές της Ελλάδας, μέσα στη γενική εφαρμογή topoguide Greece. Η Αλόννησος περιλαμβάνεται στην ομάδα των Νησιών της Ελλάδας. Αποκτήστε τον οδηγό της Αλοννήσου ως in-app purchase μέσα από την εφαρμογή.
Ο οδηγός Αλόννησος topoguide είναι επίσης διαθέσιμος για συσκευές iOS (iPhone και iPad) μέσα από την γενική εφαρμογή πεζοπορικών περιοχών Topoguide Greece. Αποκτήστε τον οδηγό της Αλοννήσου ως in-app purchase μέσα από την εφαρμογή.