Ορχιδέες της Αλοννήσου
Ορχιδέες της Αλοννήσου
Η ποικιλία των ορχιδεών της Αλοννήσου είναι περιορισμένη και οπωσδήποτε μικρότερη από τις αντίστοιχες χλωρίδες των άλλων Σποράδων. Ωστόσο πρέπει να λάβουμε υπόψην ότι η ενγένει έρευνα της χλωρίδας της Αλοννήσου ήταν και παραμένει ακόμα και σήμερα μικρότερης έντασης από ότι στις άλλες Σποράδες, των νησιών Κυρ-Παναγιά και Γιούρα συμπεριλαμβανομένων, προφανώς λόγω του μεγαλύτερου επιστημονικού ενδιαφέροντος που αναμένεται στα μεγαλύτερα ή πιο απομονωμένα αυτά βοτανικά εργαστήρια.
Έτσι, ενώ για τη Σκόπελο αναφέρονται περί τα 30 είδη και υποείδη, και για τη Σκιάθο περίπου 20, στην Αλόννησο είναι γνωστά με ασφάλεια 17 διαφορετικά taxa. Βεβαίως, οι αριθμοί αυτοί είναι σχετικής σημασίας, καθώς όπως είναι γνωστό οι ορχιδέες αποτελούν πεδίο αέναης ταξινομικής ζύμωσης και πολλά από τα taxa που αναφέρονται σε παλιότερες καταγραφές έχουν μεταπέσει σε υποείδη, υβρίδια ή μορφές ή και έχουν ενσωματωθεί πλήρως σε άλλα taxa. Επίσης, λόγω της μη συστηματικής έρευνας, μερικά ευρήματα κατατάσσονται λανθασμένα ή με αμφιβολία, επειδή εντοπίζονται σε πρώιμα ή καθυστερημένα στάδια ανάπτυξης ή ανθοφορίας.
Είναι βέβαιο ότι πιο μεθοδικές έρευνες, με μεγαλύτερο χρονικό εύρος, θα δώσουν μερικά είδη ακόμα. Βέβαια, αυτό δεν θα αλλάξει την εικόνα που δίνει χλωριδικά η Αλόννησος : ένα μικρό νησί της Ανατολικής Μεσογείου, με τυπική ποικιλότητα βιοτόπων, στο άκρο μιας βιογεωγραφικής περιοχής με μέτρια δυναμική.
Οι ανακαμπτίδες
Μόλις δύο μέλη του γένους των Anacamptis είναι γνωστά από την Αλόννησο. Πρόκειται για είδη με ευρεία εξάπλωση, που φύονται σε βιοτόπους αρκετά εκτεταμένους στο νησί, φαίνεται μάλιστα να το μοιράζονται: ο γνωστός από όλη την Ελλάδα Anacamptis pyramidalis προτιμά τις πιο σκιερές γωνιές του θαμνώνα και τα ανοίγματα του πευκοδάσους, ενώ η επίσης κοινότατη Anacamptis coriophora subsp. fragrans (που σε παλιότερες δημοσιεύσεις αναφέρεται ως Anacamptis fragrans) είναι λιγότερο απαιτητική και ικανοποιείται και με πιο στεγνά και φωτεινά εδάφη.
Το γένος Orchis
Μόλις δύο μέλη του μεγάλου γένους των Orchis έχουν καταγραφεί στην Αλόννησο. Πρόκειται για τον πασίγνωστο Orchis italica και την πανταχού παρούσα Orchis quadripunctata. Τα δύο είδη μοιράζονται τα περισσόερο και λιγότερο σκιερά σημεία του θαμνώνα και των φρυγάνων.
Το γένος Ophrys
Το γένος των Οφρύων (Ophrys) είναι το πλέον πολύπαθο από πλευράς ταξινομικών ανακατατάξεων, αμφιβολιών και φυσικά διαφωνιών στη μικρή οικογένεια των βοτανικών. Είναι αδύνατον για ένα κοινό φυσιοδίφη να αποκτήσει ένα σαφή και σταθερό κατάλογο των ειδών μιας περιοχής, ώστε να κάνει τις αναγνωρίσεις του με ασφάλεια. Τα περισσότερα είδη παρουσιάζουνται με πολλές και αρκετά διαφορετικές φαινοτυπικά μορφές, οι οποίες έχουν ταξινομηθεί με αναρίθμητες ονομασίες, που κατά περιόδους συμπτύσσονται και χάνονται, αλλά και ξαναεμφανίζονται. Εδώ ακολουθούμε την τυπολογία της πιο επίσημης βάσης δεδομένων για τα φυτά της Ελλάδας, το Vascular Plants of Greece.
Σύμφωνα με την ονοματολογία του Vascular Plants of Greece, τα διακριτά taxa του γένους Ophrys στην Αλόννησο είναι 8 (6 είδη).
Έτσι, έχει καταγραφεί η Ophrys sphegodes subsp. mammosa (αναφέρεται συχνά ως ανεξάρτητο είδος, Ophrys mammosa), η Ophrys scolopax subsp. cornuta (που αναφέρεται ως Ophrys minuscula), και η Ophrys heldreichii, που σήμερα ταξινομείται ως υποείδος της Ophrys omegaifera (O. omegaifera subsp. fleischmannii).
Η ομάδα της Ophrys fusca εκπροσωπείται στην Αλόννησο με τα υποείδη Ophrys fusca subsp. fusca (που συνήθως τη βρίσκουμε στη βιβλίογραφία απλά ως Ophrys fusca) και Ophrys fusca subsp. iricolor (που συχνά αναφέρεται ως ανεξάρτητο είδος, Ophrys iricolor).
Η πολύ κοινή Ophrys lutea διαφοροποείται στην Αλόννησο σε Ophrys lutea subsp. lutea και Ophrys lutea subsp. galilaea (δηλαδή την πολύ συχνά και επίμονα αναφερόμενη ως Ophrys sicula).
Λιγότερες ταξινομικές αμφιβολίες περιβάλλουν τα Ophrys apifera και Ophrys tenthredinifera, που τα βρίσκουμε σχετικά εύκολα στα φρύγανα της Αλοννήσου.
Το γένος Serapias
Ένα από τα πιο ιδιόμορφα, μορφολογικά, γένη των ορχιδεών είναι τα Serapias. Στην Αλόννησο συναντάμε τα Serapias parviflora, Serapias bergonii και Serapias orientalis.
Limodorum abortivum
Το Limodorum abortivum είναι ο μοναδικός εκπρόσωπος του γένους του στην Ελλάδα. Αυτή η ορχιδέα των εύκρατων περιοχών είναι παρούσα σε ένα μεγάλο εύρος περιβαλλόντων, χάρις σε μια διττή στρατηγική ανάπτυξης: ενώ διατηρεί την ικανότητα της φωτοσύνθεσης, όπως όλα τα πράσινα φυτά, ωστόσο εξαρτά την επιβίωσή της κυρίως στις συμβιωτικές σχέσεις με τους υπόγειους μύκητες. Επιπλέον, το φυτό περνά το μεγαλύτερο μέρος της ζωής του σαν υπόγειος βλαστός και αναπτύσσεται και ανθοφορεί την Άνοιξη, αν οι συνθήκες το επιτρέπουν. Έτσι καταφέρνει και επιβιώνει σε περιβάλλοντα που είναι λίγο ή περιστασιακά φιλικά, όπως τα δάση της Αλοννήσου.
Κείμενο και φωτογραφίες: Τ. Αδαμακόπουλος
topoguide Greece
ΟΔΗΓΟΣ ΤΗΣ ΑΛΟΝΝΗΣΟΥ
Ο οδηγός Αλόννησος topoguide είναι διαθέσιμος για συσκευές Android ως μία απο τις δεκάδες διαθέσιμες περιοχές της Ελλάδας, μέσα στη γενική εφαρμογή topoguide Greece. Η Αλόννησος περιλαμβάνεται στην ομάδα των Νησιών της Ελλάδας. Αποκτήστε τον οδηγό της Αλοννήσου ως in-app purchase μέσα από την εφαρμογή.
Ο οδηγός Αλόννησος topoguide είναι επίσης διαθέσιμος για συσκευές iOS (iPhone και iPad) μέσα από την γενική εφαρμογή πεζοπορικών περιοχών Topoguide Greece. Αποκτήστε τον οδηγό της Αλοννήσου ως in-app purchase μέσα από την εφαρμογή.