Ανακαλύψτε
την Ακροκόρινθο
και το Πεντεσκούφι

Η βράχινη έξαρση της Ακροκορίνθου υψώνεται στα 575 μ. στα νότια της αρχαίας Κορίνθου. Πρόκειται για ένα λόφο με εξαιρετικά κατάλληλη μορφολογία για οχυρό, αφού συνδυάζει την προστασία ενός περιμετρικού φυσικού τείχους βράχων με μια μοναδική και καλά ελεγχόμενη πρόσβαση από τα δυτικά. Ήταν αυτονόητο ότι ο λόφος θα φιλοξενούσε την ακρόπολη της ισχυρής πόλης που αναπτύχθηκε στα πόδια του - ή ίσως η πόλη ήρθε και φώλιασε κάτω από την σκέπη του.

Η πανίσχυρη αρχαία ακρόπολη ανακατασκευάστηκε στους Μέσους Χρόνους και με την ολοκλήρωση του περίπλοκου συστήματος φύλαξης της εισόδου, αποτέλεσε το μεγαλύτερο και ισχυρότερο κάστρο της Πελοποννήσου. Από το 1460, οπόταν η Ακροκόρινθος πέρασε στους Οθωμανούς, προστέθηκαν πολλά χρηστικά έργα και κτήρια και ο χώρος κατοικήθηκε συστηματικά μέχρι και την αρχή του 19ου αιώνα.

Σε μια μικρότερη αλλά επίσης ξεχωριστή μορφολογικά και εξίσου φυσικά οχυρή έξαρση στέκεται το φρούριο Πεντεσκούφι.

Πέραν της αυτονόητης πολιτισμικής σπουδαιότητάς της, η Ακροκόρινθος έχει μεγάλο χλωριδικό και πεζοπορικό ενδιαφέρον. Στο μικρό αυτό άρθρο θα σταθούμε κυρίως στη φυσιογνωστική προσέγγιση, καθότι τα χωροταξικά, αρχιτεκτονικά και ιστορικά χαρακτηριστικά του χώρου εξηγούνται επαρκώς από το σχετικό πληροφοριακό υλικό επί τόπου.

Γεωλογία & γεώτοποι

Ο ίδιος ο λόφος της Ακροκορίνθου αποτελεί ένα μεγάλο και ενιαίο γεώτοπο. Οι ορθοπλαγιές και οι βραχώνες συντίθενται από Ιουρασικούς ασβεστόλιθους, ενώ οι ομαλές ζώνες από νεότερες μάργες. Ο συνδυασμός των δύο πετρωμάτων δημιουργεί μερικές μικρές πηγές, όπως η Περιήνη, που ήταν και η κύρια πηγή του κάστρου.

Βλάστηση

Κάτω από ανθρώπινη πίεση αιώνων, η βλάστηση της Ακροκορίνθου έχει απλουστευτεί και καλύπτεται από ένα ενιαίο φρυγανότοπο, με τοπικές εμφανίσεις καλλιεργειών - κυρίως μικρών ελαιώνων-, αναδασώσεων με πεύκα (Pinus helepensis), γυμνών βραχώνων και ψηλών θάμνων.

Στα φρύγανα κυριαρχούν οι αστοιβίδες (Sarcopoterium spinosum) και οι λαδανιές (Cistus creticus subsp. creticus), μάρτυρες ότι το μέρος έχει βοσκηθεί ασταμάτητα και καεί επανειλημένα. Στα πετρολίβαδα του εσωτερικού των τειχών κυριαρχούν μικροί θάμνοι και μεγάλες πόες ανεκτικά στην ανθρώπινη δραστηριότητα και προσαρμοσμένα στην παρατεταμένη ξηρή περίοδο, όπως το Βρωμοκλάδι (Anagyris foetida), η Ασφάκα (Phlomis fruticosa), οι γαλατσίδες (Euphorbia characias) και το λυχναράκι (Ballota acetabulosa).

Χλωρίδα

Από πρόσφατες καταγραφές γνωρίζουμε 418 taxa (342 είδη και 76 υποείδη) της χλωρίδας της Ακροκορίνθου. Ο χώρος μέσα από τα τείχη περιλαμβάνει 233 taxa, από τα οποία 120 ζουν πάνω στο ίδιο το τείχος. Ανάμεσά τους, 24 taxa είναι ελληνικά ενδημικά, τα περισσότερα με ευρεία εξάπλωση στην Νότια Ελλάδα.

Στα κάθετα τείχη έχουν καταφύγει είδη που συνήθως τα βρίσκουμε σε ορθοπλαγιές και παράκτια βράχια, όπως η Κάπαρη (Capparis spinosa), η Εφέδρα (Ephedra foeminea), το ενδημικό Erysimum corinthium, η πολύ διαδεδομένη αλλά επίσης ενδημική Inula verbascifolia subsp. methanea, η σιληνή Silene spinescens, το πολύ κοινό Κυπαρισσάκι Micromeria juliana και το επίσης κοινό αλλά εντυπωσιακό Onosma frutescens.

Αντίστοιχα, οι κάθετες - φυσικές - ορθοπλαγιές του βράχου της Ακροκορίνθου αποικούνται από τυπικά χασμόφυτα, άλλα κοινά, όπως ο κέντρανθος Centranthus ruber, το ραδίκι Leontodon graecus και ο θάμνος Ptilostemon chamaepeuce και άλλα ενδημικά της χώρας μας, όπως το Galium melanatherum και ο Stachys swainsonii subsp. argolica.

Από τις πιο ενδιαφέρουσες ομάδες είναι τα Καμπανουλοειδή (Campanulaceae), που παρόλη τη μικρή ποικιλία βιοτόπων εκπροσωπούνται εδώ με 7 taxa, πέντε καμπανούλες (την ενδημική Campanula andrewsii subsp. andrewsii, την κοινότατες Campanula drabifolia και Campanula erinus, δύο πολύ διαδεδομένα υποείδη της Campanula spatulata (την spatulata και τη spruneriana) και δύο λεγκούσιες (Legousia falcata και Legousia hybrida).

Μέσα στο χώρο του κάστρου θα συναντήσουμε, τα λιβαδάκια, τις βραχοπλαγιές και τα ερείπια, μεγάλους αριθμούς από κοινά είδη.

Πανίδα

Κατ' αντιστοιχία του πλούτου της χλωρίδας, που αξιοποιεί την ιδιαίτερη γεωμορφολογία και το καθεστώς προστασίας του χώρου, η πανίδα της Ακροκορίνθου είναι ιδιαίτερα ποικίλη και ενδιαφέρουσα.

Αν τα θηλαστικά της περιοχής περιορίζονται στα είδη που προσαρμόστηκαν στο έντονα επηρεασμένο από τον άνθρωπο περιβάλλον, τα πουλιά και τα ερπετά εμπλουτίζουν την εικόνα της περιοχής με πολλά αξιόλογα είδη.

Η πανίδα των πουλιών χαρακτηρίζεται από την παρουσία ειδών των ορθοπλαγιών, όπως το Βραχοκιρκίνεζο (Falco tinnunculus), ο Βραχοτσοπανάκος (Sitta neumayer), ο Γαλαζοκότσυφας (Monticola solitarius), το Βραχοχελίδονο (Ptyonoprogne rupesrtis), το Κοράκι (Corvus corax) και η Κάργια (Corvus monedula). Στην γύρω ακατοίκητη ζώνη κυνηγούν Γερακίνες (Buteo buteo) και Φιδαετοί και κρύβονται πολλά είδη του πυκνού θαμνώνα - τσιροβάκοι, φυλλοσκόποι και παπαδίτσες, με πιο αξιόλογο τον Κλειδωνά (Poecile lugubris).

Στα ερπετά έχουν καταγραφεί τα πιο κάτω είδη:

• Πρασινόφρυνος (Bufotes viridis)
• Κρασπεδωτή χελώνα (Testudo marginata)
• Λιακόνι (Chalcides ocellatus)
• Σαμιαμίδι (Hemidactylus turcicus)
• Τρανόσαυρα (Lacerta trilineata)
• Οφιόμορος (Ophiomorus punctatissimus)
• Τυφλίτης (Pseudopus apodus)
• Τσαπερδόνα (Podarcis peloponnesiaca)
• Τυφλίνος (Xerotyphlops vermicularis)
• Σαΐτα (Platyceps najadum)
• Οχιά (Vipera ammodytes)

Πεζοπορία

Η Ακροκόρινθος είναι μια ιδεώδης ευκαιρία για μύηση ή εισαγωγή στην "πεζοπορία με τα μάτια ψηλά". Κάθε εποχή του χρόνου, η αλληλουχία των σημείων ενδιαφέροντος, η απόσταση ανάμεσά τους και η διαχειρίσιμη αλλά όχι ευκαταφρόνητη υψομετρική διαφορά, συνθέτουν ένα πεδίο όπου η πεζοπορία γίνεται μέσον και όχι αυτοσκοπός.

Έχουν συντεθεί τρεις μικρές πορείες: δύο κυκλικές διαδρομές μέσα και γύρω από το μεγάλο κάστρο και μια μονόδρομη ανάβαση στο Πεντεσκούφι. Η πορεία στην περίμετρο της βάσης της Ακροκορίνθου βασίζεται σε δρομάκια που διανοίχθηκαν γα τη συντήρηση του φωτισμού των τειχών και αγροτικά μονοπάτια: λάβετε υπόψην ότι η βατότητα των στοιχείων αυτών αλλάζει ανεξέλεκτα λόγω της βλάστησης και της διάβρωσης.

Αν και δεν υπάρχει καθευατό πεζοπορική σήμανση στο κάστρο, η επισήμανση των μνημείων προσφέρει επαρκή καθοδήγηση.

Ο πεζοπορικός οδηγός Μικρή Πελοπόννησος topoguide, που περιλαμβάνει και την Ακροκόρινθο, είναι σε εξέλιξη. Ωστόσο, όλα τα μονοπάτια της περιοχής περιλαμβάνονται ήδη στους χάρτες που ενσωματώνονται στην εφαρμογή topoguide Greece, διαθέσιμη τόσο για συσκευές Android, όσο και για συσκευές iOS (iPhone και iPad).

Κείμενο και φωτογραφίες: Τ. Αδαμακόπουλος