Ανακαλύψτε το Λύκαιον όρος

Ανακαλύψτε το Λύκαιον όρος

Λύκαιον
Λύκαιον όρος
Γενική εικόνα του συγκροτήματος από τη Στεμνίτσα

Το Λύκαιο βρίσκεται στα σύνορα των νομών Αρκαδίας και Μεσσηνίας. Αν και η ψηλότερη κορυφή του βουνού, ο Προφήτης Ηλίας, φτάνει μόλις τα 1.421 μ, ο όγκος του Λυκαίου κατέχει κεντρική θέση μέσα στο τοπίο της δυτικής Αρκαδίας. Παρόλη την έλλειψη γεωμορφολογικών στοιχείων κύρους ή μεγαλείου, χάρη στη θέση του και στη γειτνίαση με τις παλαιότατες πόλεις της αρχαίας Παρρασίας, το Λύκαιο ανήχθη σταδιακά σε ιερό βουνό των Αρκάδων.

Λύκαιον
Λύκαιον όρος
Προοπτικό των κορυφών

Το όνομα προέρχεται από την ρίζα Λυκ-, που συαντάται και σε άλλα αρχαία ορεινά τοπωνύμια και σχετίζεται με τον προσδιορισμό του σημείου από όπου φαίνεται να φτάνει το φως της ημέρας. Χαμηλότερα στο βουνό βρισκόταν η Κρητέα, αρχαία οχυρωμένη θέση κοντά στο ναό του Παρράσιου Απόλλωνα: σε ετούτη την Κρητέα και όχι στην Κρήτη τοποθετούσαν οι Αρκάδες το χώρο όπου η Ρέα, μητέρα του Δία, τον έκρυψε για τον γλυτώσει από τον Κρόνο, τον πατέρα του. Στην εκδοχή αυτή, ο Δίας ανατράφηκε από τρεις αρκαδικές Νύμφες, τη Νέδα, τη Θεισόα και την Αγνώ (σε αντιπαράθεση με την κρητική εκδοχή, στην οποία η Ρέα έκρυψε το Δία στο Ιδαίο Άντρο στον Ψηλορείτη, όπου τον φύλαγαν οι Κουρήτες).

Τόσο όνομα του βουνού, όσο και του γενήτορα των Αρκάδων Λυκάωνα πιθανόν να σχετίζονται με λατρεία της πρωτοελλαδικής περιόδου (3η χιλιετία π.Χ.) σε κάποιον λυκόμορφο θεό, με τελετουργικό που ενδέχεται περιλάμβανε σε μια πρώιμη φάση ανθρωποθυσίες. Σταδιακά, τη θέση του πρωτόγονου θεού πήρε ο Δίας, που έχοντας ήδη ανατρέψει το πεπρωμένο υποταγής στην πατρική θέληση, απορρίπτει τις ανθρωποθυσίες και ζητά πλέον θυσίες μόνο ζώων (ωστόσο, ο Παυσανίας, πολύ αργότερα στον 2ο μ.Χ. αι. κάνει ρητή αναφορά στην διατήρηση της πρωτόγονης πρακτικής των ανθρωποθυσιών). Ο χώρος τέλεσης των θυσιών αποκαλύφτηκε στην κορυφή του Λυκαίου το 1902 από τον έφορο Κ. Κουρουνιώτη. Πρόκειτο για ένα κυκλικό χώρο με υπερυψωμένο βωμό, περιστοιχισμένο με δύο κίονες, που έφεραν επίχρυσους αετούς. Σύμφωνα με τον Παυσανία, η προσπέλαση του χώρου γινόταν μέσω ενός πλατιού ιερού δρόμου.

Λύκαιον
Λύκαιον όρος
Η ψηλότερη κορυφή του Λυκαίου όρους
και μέρος του αρχαιολογικού χώρου

Χαμηλότερα, στο μεγάλο οροπέδιο Κάτω Κάμπος, ΒΑ της κορυφής του Λυκαίου αλλά κοντά σε αυτήν, εντοπίστηκε ιερό του Πανός. Το ιερό περιβαλόταν από άλσος, ενώ στις πτυχώσεις του αναγλύφου αποκαλύφθηκαν λείψανα ιπποδρόμου, σταδίου, σειρές λίθινων εδωλίων, βάσεις ξενώνα και τμήματα κρηνικής κατασκευής. Εδώ τελούντο τα Λύκαια, αγώνες προς τιμήν του Λυκαίου Διός.

Τον Αύγουστο του 2016, ανακαλύφθηκε ταφικό όρυγμα με ανθρώπινο σκελετό σε καλή κατάσταση διατήρησης. Η ταφή χρονολογήθηκε στον 11ο αι. π.Χ. και η εύρεσή της ενισχύει την υπόθεση των ανθρωποθυσιών.

Το Λύκαιο εντάσσεται στην ευρύτερη περιοχή των Παρρασίων Μονοπατιών. Κοντά στην μεγάλη αυτή πεζοπορική ενότητα, έχει σηματοδοτηθεί ένα δίκτυο 5 διαδρομών γύρω από την Αμπελιώνα και έχουν εντοπιστεί δύο ακόμα διαδρομές, η ανάβαση από τις Άνω Καρυές στο Λύκαιο και η διαδρομή από τον Άγιο Σώστη στο ιερό του Πανός.

Ένας πεζοπορικός οδηγός της σειράς topoguide για το Λύκαιον Όρος και τα άλλα μικρά βουνά της Πελοποννήσου είναι σε εξέλιξη. Ωστόσο, όλα τα μονοπάτια της περιοχής περιλαμβάνονται ήδη στη χαρτογραφική εφαρμογή topoguide Greece, διαθέσιμη τόσο για συσκευές Android, όσο και για συσκευές iOS (iPhone και iPad).

Κείμενο και φωτογραφίες: Τ. Αδαμακόπουλος